چهارشنبه ۰۵ اردیبهشت ۱۴۰۳
 |  15/ اکتبر/ 2020 - 9:20
  |   نظرات: 10 نظر
2,742 بازدید

برکه‌های یک‌شکلِ اوز!

فرهاد ابراهیم‌پور: برکه یا همان آب‌انبار همان‌گونه از نام آن مشخص است، محل نگهداری آب از گذشته‌های دور تاکنون بوده است. آب‌انبارها تاریخی طولانی دارند و در ایران و بعضی از کشورهای جهان نیز ساخته شده‌اند و مورداستفادۀ مردم بوده است. آب‌انبار جایی است برای ذخیرۀ آب در زمانی که باران می‌آید تا در دیگر فصول که بارندگی نیست از آن آب استفاده شود. همۀ برکه‌ها در زیر زمین ساخته شده است و گنبد و سقفی نیز بر بالای آن ساخته‌اند تا آب آن کمتر تبخیر شود و نیز موجب خنکی آب گردد و راه‌هایی برای ورود و برداشت آب نیز در آن تعبیه شده است.

آب‌انبارها تاریخی بس طولانی از ۶ قرن پیش از میلاد داشته‌اند. البته در هر کشوری نام خاصی بر آن می‌نهادند، اما همۀ آن‌ها مکانِ ذخیرۀ آب بودند. در دیگر کشورهای اسلامی به این نوع از مخازن آبی، سردابه (در ترکمنستان)، مصنع (در مصر)، خزان (در فلسطین) و حوض (در هرات) می‌گویند.

بر همگان و بخصوص اهالی منطقۀ لارستان و هرمزگان روشن است که اوزی‌ها در ساخت برکه و تعداد آن، از همۀ آن‌ها پیشی گرفته‌اند و این فقط مربوط به این سال‌ها نبوده است، بلکه قدمتی بیش از ۶۰۰ سال دارد که برکۀ سَلَفی در دورۀ صفویان در مرکز شهر، نمونۀ بارز آن است.

اوزی‌ها برای این کار زحمات زیادی متقبل شده‌اند و در جاهایی آب‌انبار ساخته‌اند که جز چهارپایان هیچ وسیلۀ نقلیه‌ای امکان رفتن بدانجا را نداشته است. آنان با چه زحماتی گچ و سایر ملزوماتِ ساخت برکه را از پایین به کوه‌های بلند می‌بردند. اگر به کوه‌های اطراف اوز نگاهی گذرا بیندازیم، مشاهده می‌کنیم که چندین برکه بر قلۀ آن‌ها یا در شیب کوه‌ها ساخته شده است تا رهگذران از آن استفاده نمایند و در گرمای طاقت‌فرسای تابستان کسی از تشنگی نمیرد.

این اندیشۀ خیرخواهانۀ اوزی‌ها را باید در ساخت برکه‌ها ستود و ضرورت دارد میراث فرهنگی و موزۀ مردم‌شناسیِ اوز روز خاصی برای برکه‌های اوز در تاریخ سالانۀ خود داشته باشد تا ضمن یادآوری و ارج نهادن بر تلاش همۀ خیّرینِ برکه‌ساز، نسل جوان و مردم منطقه و مردم کشورمان و گردشگران ایرانی و خارجی با این آثار و ارزشمندی آن‌ها بیش‌ازپیش آشنا شوند؛ ضمن اینکه ضرورت دارد موزۀ مردم‌شناسیِ اوز، کتابی از عکس‌های آب‌انبارهای شهر و مناطق اطراف اوز با شناسنامۀ آن‌ها هرچه زودتر منتشر نماید.

امروز ۱۵ مهرماه ۹۹ خبری در دنیای مجازی منتشر شد که هفدهمین برکۀ جلوِ دانشگاه پیام نور اوز ساخته شد. این خبر خوبی است. کسی با ساختن برکه مخالف نیست؛ اما چرا برکه‌ها باید همه در این مکان ساخته شوند؟! اگر سیلی یا اتفاقی بر اثر بارندگی‌های شدید در آن مسیر رخ دهد و این برکه‌ها آسیب ببینند، کارِ درستی نکرده‌ایم. اگر در مسیر رودخانه و آب، آلودگی رخ دهد، آن‌وقت همۀ آب‌ها در تمام آن آب‌انبارها آلوده می‌شود و کارِ درستی نکرده‌ایم. من فکر می‌کنم بیش از این نه‌تنها در آن مکان نباید برکۀ دیگری ساخته شود بلکه باید مسیرهای دیگری را که امکان پُر شدن آب‌انبارهای بیشتری دارد مدنظر قرار دهیم.

موضوع دیگر اینکه چرا در طول این ۴۰ سال بعد از انقلاب هر چه برکه در اوز و در مکان‌های مختلف ساخته شده، همه به یک شکل و فرم هستند و هیچ خلاقیتی در ساختن آن‌ها دیده نمی‌شود؟! در گذشتۀ نه‌چندان دور در اوز برکۀ دراز داشتیم؛ برکه‌های مستطیلی. طی این چند دهه، من جایی ندیدم که یک برکۀ خوب و جادار به‌صورت مستطیلی درست شود.

نگاهی به ساخت آب‌انبارها در دیگر نقاط کشور، نشانگر خلاقیت معماران و سازندگان آن است. برکۀ معروف و قدیمی جزیرۀ کیش با دو گنبد و پنج بادگیر، آب‌انبار ارادان در گرمسار، آب‌انبار کازرونی در تخت فولاد اصفهان، بزرگ‌ترین آب‌انبار بدون سقف در گراش به نام برکۀ کَل، آب‌انبار دهان‌شیر لار، آب‌انبار دهان‌شیر اوز که چندین پله می‌خورد تا به تهِ آن می‌رسید یا همان برکۀ معروف فریدی که متأسفانه خرابش کردند و یک اثر تاریخی را از بین بردند، برکۀ معروف و قدیمی ملامحمد اوز، برکۀ زمان، آب‌انبار قدیمی لاورستان، آب‌انبار هفت‌بادگیر عصرآباد یزد، آب‌انبار سردار کوچک شهر قزوین.

در شهر یزد بیش از ۱۰۰ آب‌انبار قدیمی وجود دارد که بادگیر هم دارند. در بعضی از نقاط کشور، آب‌انبارهای بادگیری با دو، سه، چهار و یا پنج بادگیر هم ساخته شده است و در هرکدام از این نمونه‌ها طراحی خلاقانه‌ای به کار گرفته شده است. آب‌انبارها فقط مختص مناطق جنوبی ایران نبوده است، بلکه در مناطق کویری و حتی در شمال کشور (گرگان و ساری) نیز آب‌انبار وجود داشته است.

اینکه مردم شهر اوز به دلیل احتیاج به آبِ آشامیدنی و نبودِ لوله‌کشیِ آبِ شیرین همت به خرج داده‌اند، و خیرین انبوهی از برکه‌ها در جاهای مختلف ساخته‌اند، جای بسی قدردانی و تشکر دارد؛ اما ای کاش متولیان و خیرین به خلاقیت و نما و ارزش‌های دیگری که می‌تواند در جذابیت آن‌ها نقش بیشتری داشته باشد توجه می‌کردند! امیدواریم زین پس فقط به یکسان‌سازی و شبیه‌سازی اکتفا نکنند و سازندگان با بهره‌گیری از کارهای خلاقانه در دیگر شهرها، یا با استفاده از طراحی مهندسینِ شهر و منطقه، برکه‌هایی با جذابیت و طرح‌هایی نو بسازند.

۱۵ مهرماه ۱۳۹۹

فرهاد ابراهیم‌پور (محمودا)

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان پارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

10 Responses to “برکه‌های یک‌شکلِ اوز!”

  1. فرهاد ابراهیم پور گفت:

    با پوزش لازم به توضیح است که برکه سلفی اوز مربوط به دوره تیموریان است و اشتباها دوره صفوی ذکر شده است .

  2. پایشگر گفت:

    داشته را باید حفظ کرد ولی نباید از ورود به راه های نوین خود داری کرد و تغییر را از خود دور کرد.
    ایا بهتر نیست با ساخت آب انبار که هزینه گزافی دارد به سمت اب شیرین کن رفت

  3. فرهاد ابراهیم پور گفت:

    سلام اقا یا خانم .پایشگر حرف شما متین است عده ای معمولا قانع نمی شوند که غیر از اب انبار چیز دیگری درست کنند بله برکه ها با توجه به امدن اب سلمان مشکلات بی ابی و کم ابی را کم کرده است اما ما در منطقه ای قرار داریم که حزولات اسمانی کم است که گاه مجبور به استفاده از ذخیره های اب برکه ها هستیم .اگر افرادی پیدا بشوند که به تنهایی یا با مشارکت منبع های بزرگ اب بسازند مطمنا مفید خواهد بود .

  4. شریف بازرگانی گفت:

    با سپاس از جناب آقای ابراهیم‌پور .در سال ۱۳۹۴ توسط موزه مردم شناسی اوز از برکه های داخش شهر اوز آمار گرفته شد .محدوده کار ما از دانشکاه ازاد تا دانشگاه پیام نور بود و برای ۱۹۴ برکه شناسنامه ای حاوی نام برکه ، نام خیر ، عمق، قطر، ار تفاع از سطح زمین ، میزان آب در همان تاریخ ، طول و عرض جغرافیایی هر برکه ، نیاز یا عدم نیاز به مرمت و …. برای همه این برکه ها تهیه گردید .

    درست است که با امدن اب سد سلمان فارسی مشکل آب تا حدود بسیار زیادی رفع شده ، اما به هر حال برکه های اوز دارای چندین خصوصیت هستند که همه انها دارای اهمیت می باشند :
    ۱-یاداوری اعمال خیر خواهانه پیشینیان ما و لزوم توجه فرزندان و آیندگان ما به این برکه ها
    ۲- منبع بزرگ ذخیره آب در شهر اوز ( حدود ۲۰۰ هزار متر مکعب)
    ۳- نمادی از شهر اوز به عنوان شهر برکه ها
    ۴- جذب توریست
    ۵- تقاضا برای ثبت جهانی اوز به عنوانشهر برکه ها و…
    و ……
    موزه مردم شناسی اوز در دیدار با ریاست محترم ابفای اوز خواستار تشکیل کمیسون مشترکی از اداره آب ، اوقاف، بهداشت و موزه مردم شناسی اوز شد تا با طرح های مرمت و نگهداری و استفاده بهینه از این منابع بزرگ ، بتوان ضمن حفظ و نگهداری از این برکه ها از آب آنها هم به نحو مطلوب استفاده نمود .

    • مدیریت گفت:

      با تشکر از اطلاعات مفید جناب مهندس بازرگانی، پیشنهاد می شود هیئت امنای آب انبارها که تلاش زیادی برای حفظ و نگهداری برکه ها انجام دادند نیز مد نظر باشند.

  5. فرهاد رحمن زاده گفت:

    در بند ۱۴ بروشور تبلیغاتیم در شورای چهارم حفظ برکه های اوز را از موضوعات مهم برشمرده و تشکیل هیات امنایی متشکل از شورا شهرداری آبفا بخشداری و اوقاف را پیشنهاد دادم . در شورای چهارم به پیشنهاد اینجانب فراخوانی جهت گرفتن آمار از برکه های اوز در فضای مجازی منتشر شد و اقای مهندس بازرگانی ضمن تماس با من آمادگی موزه را جهت گرفتن آمار اعلام کرد و شادروان فهیمه ملایی را به شورا معرفی کرد ما نیز با امانت گرفت جی پی اس از اقای سهراب زرنگار جی پی اس و متر را دراختیار آنها قرار دادیم جهت گرفتن آمار که آن زمان ۸۰ برکه ی سطح شهر را آمار گرفتند و گرفتن آمار برکه های خارج از شهر را آقایاعبدالرحمن بنار ، احمد نوبختی و سهیل خضری برعهده گرفتند که خوشبختانه ۱۲۰۰ آب انبار شناسایی و با اندازه گیری عمق و قطر هر برکه حجم ذخیره آب کل برکه ها به راحتی قابل محاسبه است.اردیبهشت سال ۹۳ شورای شهر به دعوت صدا و سیمای فارس عازم شیراز شد و در آنجا طی صحبتهایی برکه های اوز را میراث مشترک بشری معرفی و از مسئولین خواستم تا نسبت به ثبت جهانی برکه های اوز اقدام کنند در شورای پنجم آقای خالد خدیوی با من تماس گرفتند و نسبت به تشکیل هیات امنای آب انبار ها کسب تکلیف کردند من نیز ضمن معرفی چند نفر از ایشان خواستم از طریق بخشداری این هیات امنا تشکیل شود خوشبختانه هیات امنا در بخشداری تشکیل شد و خدمات شایانی در جهت حفظ و مرمت آب انبارهای اوز تاکنون صورت گرفته که جا دارد از همراهی و همکاری بخشدار وقت ریاست اوقاف و تک تک عزیزانی که در این هیات امنا تلاش بی وقفه داشتند از جمله اقایان فروغی، قایدی، کریما،صمدانی،خدیوی،و عزیزانی که نامشان را بخاطر ندارم بهنوان یک شهروند اوزی از این همشهریان تشکر و قدردانی داشته باشم .
    متاسفانه در کمال ناباوری طرح اینجانب جهت ثبت آب انبارها سر از شورای شهرستان لار درآورد و از طریق آمار برکه های اوز توانستند مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان از دولت جهت مرمت اب انبارهای لارستان اعتبار دریافت کنند که تا کنون یک ریال آن به اوز تخصیص داده نشده است .

  6. شريف بازرگاني گفت:

    با تشكر از مديريت محترم سايت اوز امروز
    بله من فرامرش كردم بنويسم كه در اين كميسيون از هيئت امناي بركه ها هم جهت عضويت دعوت مي شوند و از خدمات و تلاش و تجربه آنان استفاده خواهد شد .
    در مورد فرمايش جناب مهندس رحمانزاده ، ما در سال ١٣٩٤ امار و مشخصات ١٩٤ بركه موجود در شهر اوز را تهيه كرده ايم نه ٨٠ بركه . موارد ديگري هم هست كه فعلا نياز به جواب دادن به ان را صلاح نمي دانم .

  7. فرهاد رحمن زاده گفت:

    با سلام
    جناب مهندس بازرگانی در کامنت قبلی فرموده اند ۱۹۴ برکه اما در آخرین جلسه ای که با نماینده موزه مرحوم ملایی داشتیم ایشان آماربرداری از ۸۰ برکه را گزارش دادند اینجانب قصد زیر سوال بردن آمار و ارقام ارایه شده را نداشتم فقط آن چه در کامنت قبلی ذکر کردم عینا پیشنهادات و کارهای انجام شده بود که در قالب خاطراتی از گذشته بیان کردم حال که دوستان موزه موفق به گرفتن آمار ۱۹۴ برکه شده اند جای بسی خوشحالیست موفق و موید باشید

  8. شريف بازرگاني گفت:

    با سلام و تشكر از شما جناب مهندس رحمان زاده
    تمامي ١٩٤ بركه در زمان مرحومه ملايي و همه اش در همان سال ٩٤ آمارگيري كرده ايم. زير تمام برگه ها تاريخ و امضا ي ياران موزه درج شده است و تمام برگه ها و شناسنامه بركه ها در آرشيو موزه نگهداري مي شود .

  9. رکنی گفت:

    همانطور که آقای ابراهیم پور فرمودن برکه های ما در شکل و تنوع تغیری نداشته ؛’حد اقل می توانیم از شهرهای دیگر الخصوص یزد ایده بگیریم بعضی شهرها فطایی درست کردن که درست جلو آب انباره می شینند و چای یا قهوه میل می کنند ما حد اقل کاری که می توانیم انجام دهم برکه ها به رنگهای متنوع رنگ آمیزی کنیم تا زیبایی هایی برای شهر باشد .

نظر سنجی

یک سال از فعالیت شوراهای ششم شهر و روستا گذشت. میزان رضایت شما از عملکرد و فعالیت های سال اول شورای اسلامی ششم شهر اوز چقدر است؟

Loading ... Loading ...
آخرین نظرات
  • آقای. احمدی بخاطر اینکه عضو مجمع بهداشت. ودرمان. وبتز نشسته وزارت بهداشت می. باشد لا اقل هر گاهی. درباره اخبار علوم‌پزشکی اوز. وگراش. وخنج. را مطرح. و مقایسه و بررسی نمای...
    انتظار از جناب. احمدی مدیر سایت در مطلب: نماز عید فطر اوز به گزارش تصویر
  • مدیر محترم سایت سلام. چنانچه. با تغییر. رویه میخواهید. اخبار. چندان منتشر. نکنید. دراین شهر کوچک به چه مطالب ومسایلی می پردازید ؟؟ قطعا نیروها و افرادی که بتوانند مطالب....
    خدمت جناب احمدی. مدیر سایت در مطلب: رقابت تیم‌ها در انصراف از ادامه مسابقات فوتسال جام رمضان اوز
  • سلام اوز امروز اعلام کرده که از ابتدای سال تغییر رویه داده و اخبار را کمتر پوشش می دهد. مطلب «تغییر رویه اوز امروز و پیام اوز» در بخش سخن هفته سایت هنوز در دسترس است....
    مدیریت در مطلب: رقابت تیم‌ها در انصراف از ادامه مسابقات فوتسال جام رمضان اوز
  • آقای احمدی رسانه اوز امروز. دیگر خیلی غیر فعال شده. است اگر این چنین ادامه دهید کم کم مردم ومخاطبان شما را فراموش. میکنند مخصوصا اینکه دیگر. کامنت ها. را خیلی دیر به دیر...
    شهروند. فعال اجتماعی. در اوز در مطلب: رقابت تیم‌ها در انصراف از ادامه مسابقات فوتسال جام رمضان اوز
  • به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه برنگذرد ✋با درود و عرض ادب ، شادباش نوروز و آرزوی سال نوی پر از سلامتی ، برکت و شادی خدمت همه ی مردم عزیز منطقه ????احتراما شرکت...
    روابط عمومی شرکت آویسا ویرا طب در مطلب: تاملی بر گروه های مجازی اوز
  • ورزش همیشه با منش پهلوانانه و اخلاق معنا پیدا می‌کنه ، متاسفانه امشب شاهد مرگ فوتبال و اخلاق در سالن بودیم ،اگر مسئولان برگزاری مسابقات تصمیمی در این مورد نگیرند ،خیانت ب...
    فوتبال دوست در مطلب: ۴ تیم از شهر اوز به نیمه نهایی فوتسال جام رمضان راه یافتند
  • کمیته انظباطی باید اینجا مقتدر و با جسارت و شجاعت رای دهد ، این آزمونی بزرگ برای کمیته انظباطی خواهد بود که ایا از این آزمون سربلند بیرون خواهد امد یا خیر،...
    دوستدار فوتبال پاک در مطلب: ۴ تیم از شهر اوز به نیمه نهایی فوتسال جام رمضان راه یافتند
  • بنا به قول. وقرار فرمانداری. برای. استقرار. اداره ثبت. اسناد. املاک بعد. از تعطیلات نوروز. باید. این موارد برای. تاسیس اداره ثبت. اسناد. از طرف مسولان. شهرستان. درخواست....
    فرمانداری. وشورای شهر. اوز. توجه فرمایند در مطلب: مدرسه کار و دانش بهروزیان اوز با مدیریت جدید، ورود موفقیت آمیز فارغ التحصیلان به بازار کار را هدف گذاری کرده است
  • دوست عزیز ناشناس .بنده بهرام رفیعی موسس مدرسه غیردولتی نظری خودم را معرفی میکنم که صریح و واضح با جرات و شهامت بتوانیم گفت و گو کنیم . البته از حضرتعالی تقاضا دارم چنانچه...
    در مطلب: بنیاد نیکوکاران امید آفرین چهارمین دوره تجلیل از دانشجویان برتر را برگزار کرد
  • شورای شهر اوز. خودشان را در مورد. بیمارستان. راهپیما. ومشکلات بیمارستان. فعلی اوز. کنار. کشیده اند وهیچ. دخالتی. دراین. موارد. نمی‌کنند مگر شورای شهر. نماینده مردم. اوز....
    ریس شورای شهر. توجه. نمایند در مطلب: ضرورت اقدام کارشناسانه در حوزه بهداشت و درمان شهرستان اوز