شنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۴
 |  15/ اکتبر/ 2020 - 9:20
  |   نظرات: 10 نظر
3,648 بازدید

برکه‌های یک‌شکلِ اوز!

فرهاد ابراهیم‌پور: برکه یا همان آب‌انبار همان‌گونه از نام آن مشخص است، محل نگهداری آب از گذشته‌های دور تاکنون بوده است. آب‌انبارها تاریخی طولانی دارند و در ایران و بعضی از کشورهای جهان نیز ساخته شده‌اند و مورداستفادۀ مردم بوده است. آب‌انبار جایی است برای ذخیرۀ آب در زمانی که باران می‌آید تا در دیگر فصول که بارندگی نیست از آن آب استفاده شود. همۀ برکه‌ها در زیر زمین ساخته شده است و گنبد و سقفی نیز بر بالای آن ساخته‌اند تا آب آن کمتر تبخیر شود و نیز موجب خنکی آب گردد و راه‌هایی برای ورود و برداشت آب نیز در آن تعبیه شده است.

آب‌انبارها تاریخی بس طولانی از ۶ قرن پیش از میلاد داشته‌اند. البته در هر کشوری نام خاصی بر آن می‌نهادند، اما همۀ آن‌ها مکانِ ذخیرۀ آب بودند. در دیگر کشورهای اسلامی به این نوع از مخازن آبی، سردابه (در ترکمنستان)، مصنع (در مصر)، خزان (در فلسطین) و حوض (در هرات) می‌گویند.

بر همگان و بخصوص اهالی منطقۀ لارستان و هرمزگان روشن است که اوزی‌ها در ساخت برکه و تعداد آن، از همۀ آن‌ها پیشی گرفته‌اند و این فقط مربوط به این سال‌ها نبوده است، بلکه قدمتی بیش از ۶۰۰ سال دارد که برکۀ سَلَفی در دورۀ صفویان در مرکز شهر، نمونۀ بارز آن است.

اوزی‌ها برای این کار زحمات زیادی متقبل شده‌اند و در جاهایی آب‌انبار ساخته‌اند که جز چهارپایان هیچ وسیلۀ نقلیه‌ای امکان رفتن بدانجا را نداشته است. آنان با چه زحماتی گچ و سایر ملزوماتِ ساخت برکه را از پایین به کوه‌های بلند می‌بردند. اگر به کوه‌های اطراف اوز نگاهی گذرا بیندازیم، مشاهده می‌کنیم که چندین برکه بر قلۀ آن‌ها یا در شیب کوه‌ها ساخته شده است تا رهگذران از آن استفاده نمایند و در گرمای طاقت‌فرسای تابستان کسی از تشنگی نمیرد.

این اندیشۀ خیرخواهانۀ اوزی‌ها را باید در ساخت برکه‌ها ستود و ضرورت دارد میراث فرهنگی و موزۀ مردم‌شناسیِ اوز روز خاصی برای برکه‌های اوز در تاریخ سالانۀ خود داشته باشد تا ضمن یادآوری و ارج نهادن بر تلاش همۀ خیّرینِ برکه‌ساز، نسل جوان و مردم منطقه و مردم کشورمان و گردشگران ایرانی و خارجی با این آثار و ارزشمندی آن‌ها بیش‌ازپیش آشنا شوند؛ ضمن اینکه ضرورت دارد موزۀ مردم‌شناسیِ اوز، کتابی از عکس‌های آب‌انبارهای شهر و مناطق اطراف اوز با شناسنامۀ آن‌ها هرچه زودتر منتشر نماید.

امروز ۱۵ مهرماه ۹۹ خبری در دنیای مجازی منتشر شد که هفدهمین برکۀ جلوِ دانشگاه پیام نور اوز ساخته شد. این خبر خوبی است. کسی با ساختن برکه مخالف نیست؛ اما چرا برکه‌ها باید همه در این مکان ساخته شوند؟! اگر سیلی یا اتفاقی بر اثر بارندگی‌های شدید در آن مسیر رخ دهد و این برکه‌ها آسیب ببینند، کارِ درستی نکرده‌ایم. اگر در مسیر رودخانه و آب، آلودگی رخ دهد، آن‌وقت همۀ آب‌ها در تمام آن آب‌انبارها آلوده می‌شود و کارِ درستی نکرده‌ایم. من فکر می‌کنم بیش از این نه‌تنها در آن مکان نباید برکۀ دیگری ساخته شود بلکه باید مسیرهای دیگری را که امکان پُر شدن آب‌انبارهای بیشتری دارد مدنظر قرار دهیم.

موضوع دیگر اینکه چرا در طول این ۴۰ سال بعد از انقلاب هر چه برکه در اوز و در مکان‌های مختلف ساخته شده، همه به یک شکل و فرم هستند و هیچ خلاقیتی در ساختن آن‌ها دیده نمی‌شود؟! در گذشتۀ نه‌چندان دور در اوز برکۀ دراز داشتیم؛ برکه‌های مستطیلی. طی این چند دهه، من جایی ندیدم که یک برکۀ خوب و جادار به‌صورت مستطیلی درست شود.

نگاهی به ساخت آب‌انبارها در دیگر نقاط کشور، نشانگر خلاقیت معماران و سازندگان آن است. برکۀ معروف و قدیمی جزیرۀ کیش با دو گنبد و پنج بادگیر، آب‌انبار ارادان در گرمسار، آب‌انبار کازرونی در تخت فولاد اصفهان، بزرگ‌ترین آب‌انبار بدون سقف در گراش به نام برکۀ کَل، آب‌انبار دهان‌شیر لار، آب‌انبار دهان‌شیر اوز که چندین پله می‌خورد تا به تهِ آن می‌رسید یا همان برکۀ معروف فریدی که متأسفانه خرابش کردند و یک اثر تاریخی را از بین بردند، برکۀ معروف و قدیمی ملامحمد اوز، برکۀ زمان، آب‌انبار قدیمی لاورستان، آب‌انبار هفت‌بادگیر عصرآباد یزد، آب‌انبار سردار کوچک شهر قزوین.

در شهر یزد بیش از ۱۰۰ آب‌انبار قدیمی وجود دارد که بادگیر هم دارند. در بعضی از نقاط کشور، آب‌انبارهای بادگیری با دو، سه، چهار و یا پنج بادگیر هم ساخته شده است و در هرکدام از این نمونه‌ها طراحی خلاقانه‌ای به کار گرفته شده است. آب‌انبارها فقط مختص مناطق جنوبی ایران نبوده است، بلکه در مناطق کویری و حتی در شمال کشور (گرگان و ساری) نیز آب‌انبار وجود داشته است.

اینکه مردم شهر اوز به دلیل احتیاج به آبِ آشامیدنی و نبودِ لوله‌کشیِ آبِ شیرین همت به خرج داده‌اند، و خیرین انبوهی از برکه‌ها در جاهای مختلف ساخته‌اند، جای بسی قدردانی و تشکر دارد؛ اما ای کاش متولیان و خیرین به خلاقیت و نما و ارزش‌های دیگری که می‌تواند در جذابیت آن‌ها نقش بیشتری داشته باشد توجه می‌کردند! امیدواریم زین پس فقط به یکسان‌سازی و شبیه‌سازی اکتفا نکنند و سازندگان با بهره‌گیری از کارهای خلاقانه در دیگر شهرها، یا با استفاده از طراحی مهندسینِ شهر و منطقه، برکه‌هایی با جذابیت و طرح‌هایی نو بسازند.

۱۵ مهرماه ۱۳۹۹

فرهاد ابراهیم‌پور (محمودا)

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان پارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

10 Responses to “برکه‌های یک‌شکلِ اوز!”

  1. فرهاد ابراهیم پور گفت:

    با پوزش لازم به توضیح است که برکه سلفی اوز مربوط به دوره تیموریان است و اشتباها دوره صفوی ذکر شده است .

  2. پایشگر گفت:

    داشته را باید حفظ کرد ولی نباید از ورود به راه های نوین خود داری کرد و تغییر را از خود دور کرد.
    ایا بهتر نیست با ساخت آب انبار که هزینه گزافی دارد به سمت اب شیرین کن رفت

  3. فرهاد ابراهیم پور گفت:

    سلام اقا یا خانم .پایشگر حرف شما متین است عده ای معمولا قانع نمی شوند که غیر از اب انبار چیز دیگری درست کنند بله برکه ها با توجه به امدن اب سلمان مشکلات بی ابی و کم ابی را کم کرده است اما ما در منطقه ای قرار داریم که حزولات اسمانی کم است که گاه مجبور به استفاده از ذخیره های اب برکه ها هستیم .اگر افرادی پیدا بشوند که به تنهایی یا با مشارکت منبع های بزرگ اب بسازند مطمنا مفید خواهد بود .

  4. شریف بازرگانی گفت:

    با سپاس از جناب آقای ابراهیم‌پور .در سال ۱۳۹۴ توسط موزه مردم شناسی اوز از برکه های داخش شهر اوز آمار گرفته شد .محدوده کار ما از دانشکاه ازاد تا دانشگاه پیام نور بود و برای ۱۹۴ برکه شناسنامه ای حاوی نام برکه ، نام خیر ، عمق، قطر، ار تفاع از سطح زمین ، میزان آب در همان تاریخ ، طول و عرض جغرافیایی هر برکه ، نیاز یا عدم نیاز به مرمت و …. برای همه این برکه ها تهیه گردید .

    درست است که با امدن اب سد سلمان فارسی مشکل آب تا حدود بسیار زیادی رفع شده ، اما به هر حال برکه های اوز دارای چندین خصوصیت هستند که همه انها دارای اهمیت می باشند :
    ۱-یاداوری اعمال خیر خواهانه پیشینیان ما و لزوم توجه فرزندان و آیندگان ما به این برکه ها
    ۲- منبع بزرگ ذخیره آب در شهر اوز ( حدود ۲۰۰ هزار متر مکعب)
    ۳- نمادی از شهر اوز به عنوان شهر برکه ها
    ۴- جذب توریست
    ۵- تقاضا برای ثبت جهانی اوز به عنوانشهر برکه ها و…
    و ……
    موزه مردم شناسی اوز در دیدار با ریاست محترم ابفای اوز خواستار تشکیل کمیسون مشترکی از اداره آب ، اوقاف، بهداشت و موزه مردم شناسی اوز شد تا با طرح های مرمت و نگهداری و استفاده بهینه از این منابع بزرگ ، بتوان ضمن حفظ و نگهداری از این برکه ها از آب آنها هم به نحو مطلوب استفاده نمود .

    • مدیریت گفت:

      با تشکر از اطلاعات مفید جناب مهندس بازرگانی، پیشنهاد می شود هیئت امنای آب انبارها که تلاش زیادی برای حفظ و نگهداری برکه ها انجام دادند نیز مد نظر باشند.

  5. فرهاد رحمن زاده گفت:

    در بند ۱۴ بروشور تبلیغاتیم در شورای چهارم حفظ برکه های اوز را از موضوعات مهم برشمرده و تشکیل هیات امنایی متشکل از شورا شهرداری آبفا بخشداری و اوقاف را پیشنهاد دادم . در شورای چهارم به پیشنهاد اینجانب فراخوانی جهت گرفتن آمار از برکه های اوز در فضای مجازی منتشر شد و اقای مهندس بازرگانی ضمن تماس با من آمادگی موزه را جهت گرفتن آمار اعلام کرد و شادروان فهیمه ملایی را به شورا معرفی کرد ما نیز با امانت گرفت جی پی اس از اقای سهراب زرنگار جی پی اس و متر را دراختیار آنها قرار دادیم جهت گرفتن آمار که آن زمان ۸۰ برکه ی سطح شهر را آمار گرفتند و گرفتن آمار برکه های خارج از شهر را آقایاعبدالرحمن بنار ، احمد نوبختی و سهیل خضری برعهده گرفتند که خوشبختانه ۱۲۰۰ آب انبار شناسایی و با اندازه گیری عمق و قطر هر برکه حجم ذخیره آب کل برکه ها به راحتی قابل محاسبه است.اردیبهشت سال ۹۳ شورای شهر به دعوت صدا و سیمای فارس عازم شیراز شد و در آنجا طی صحبتهایی برکه های اوز را میراث مشترک بشری معرفی و از مسئولین خواستم تا نسبت به ثبت جهانی برکه های اوز اقدام کنند در شورای پنجم آقای خالد خدیوی با من تماس گرفتند و نسبت به تشکیل هیات امنای آب انبار ها کسب تکلیف کردند من نیز ضمن معرفی چند نفر از ایشان خواستم از طریق بخشداری این هیات امنا تشکیل شود خوشبختانه هیات امنا در بخشداری تشکیل شد و خدمات شایانی در جهت حفظ و مرمت آب انبارهای اوز تاکنون صورت گرفته که جا دارد از همراهی و همکاری بخشدار وقت ریاست اوقاف و تک تک عزیزانی که در این هیات امنا تلاش بی وقفه داشتند از جمله اقایان فروغی، قایدی، کریما،صمدانی،خدیوی،و عزیزانی که نامشان را بخاطر ندارم بهنوان یک شهروند اوزی از این همشهریان تشکر و قدردانی داشته باشم .
    متاسفانه در کمال ناباوری طرح اینجانب جهت ثبت آب انبارها سر از شورای شهرستان لار درآورد و از طریق آمار برکه های اوز توانستند مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان از دولت جهت مرمت اب انبارهای لارستان اعتبار دریافت کنند که تا کنون یک ریال آن به اوز تخصیص داده نشده است .

  6. شريف بازرگاني گفت:

    با تشكر از مديريت محترم سايت اوز امروز
    بله من فرامرش كردم بنويسم كه در اين كميسيون از هيئت امناي بركه ها هم جهت عضويت دعوت مي شوند و از خدمات و تلاش و تجربه آنان استفاده خواهد شد .
    در مورد فرمايش جناب مهندس رحمانزاده ، ما در سال ١٣٩٤ امار و مشخصات ١٩٤ بركه موجود در شهر اوز را تهيه كرده ايم نه ٨٠ بركه . موارد ديگري هم هست كه فعلا نياز به جواب دادن به ان را صلاح نمي دانم .

  7. فرهاد رحمن زاده گفت:

    با سلام
    جناب مهندس بازرگانی در کامنت قبلی فرموده اند ۱۹۴ برکه اما در آخرین جلسه ای که با نماینده موزه مرحوم ملایی داشتیم ایشان آماربرداری از ۸۰ برکه را گزارش دادند اینجانب قصد زیر سوال بردن آمار و ارقام ارایه شده را نداشتم فقط آن چه در کامنت قبلی ذکر کردم عینا پیشنهادات و کارهای انجام شده بود که در قالب خاطراتی از گذشته بیان کردم حال که دوستان موزه موفق به گرفتن آمار ۱۹۴ برکه شده اند جای بسی خوشحالیست موفق و موید باشید

  8. شريف بازرگاني گفت:

    با سلام و تشكر از شما جناب مهندس رحمان زاده
    تمامي ١٩٤ بركه در زمان مرحومه ملايي و همه اش در همان سال ٩٤ آمارگيري كرده ايم. زير تمام برگه ها تاريخ و امضا ي ياران موزه درج شده است و تمام برگه ها و شناسنامه بركه ها در آرشيو موزه نگهداري مي شود .

  9. رکنی گفت:

    همانطور که آقای ابراهیم پور فرمودن برکه های ما در شکل و تنوع تغیری نداشته ؛’حد اقل می توانیم از شهرهای دیگر الخصوص یزد ایده بگیریم بعضی شهرها فطایی درست کردن که درست جلو آب انباره می شینند و چای یا قهوه میل می کنند ما حد اقل کاری که می توانیم انجام دهم برکه ها به رنگهای متنوع رنگ آمیزی کنیم تا زیبایی هایی برای شهر باشد .

نظر سنجی

یک سال از فعالیت شوراهای ششم شهر و روستا گذشت. میزان رضایت شما از عملکرد و فعالیت های سال اول شورای اسلامی ششم شهر اوز چقدر است؟

Loading ... Loading ...
آخرین نظرات
  • به قرار اطلاع فردا ۴ شنبه بین ساعت ۹ تا ۱۰ دکتر کریمی ریس علوم پزشکی. لارستان درسامانه سامد ( تلفن ۱۱۱). پاسخگوی مردم منطقه درباره بهداشت. ودرمان. ومسایل بیمارستانی می با...
    قابل توجه اقای احمدی. مدیریت. سایت در مطلب: بهزیستی اوز، دستگاه برتر جشنواره شهید رجایی شد
  • مردم وبیماران شهرستان اوز از وضع بیمارستان گلایه مند هستند بعلت کمبود تجهیزات ومتخصص اکثر بیماران. را روانه. لار وگراش میکنند بیمارستان اوز باید بخش ای سی یو. داشته باشد....
    حرف دل مردم. با فرماندار. اوز در مطلب: فروغ هاشمی با حکم وزیر کشور به عنوان فرماندار شهرستان اوز منصوب شد
  • با تبریک به فرماندار بومی ودلسوز اوز سرکارخانم. هاشمی. وارزوی این که ایشان بتوانند در زمینه کارهای مهم وزیر ساختی تحولی. در سطح شهرستان ایجاد. نمایند ( رسیدگی به مشکلات و...
    تقاضای مردم از سرکار خانم فرماندار در مطلب: فروغ هاشمی با حکم وزیر کشور به عنوان فرماندار شهرستان اوز منصوب شد
  • با درود و شادباش خدمت سرکار خانم هاشمی، برای ایشان کامیابی در انجام وظیفه و خدمتگزاری به ملت و میهن را خواهانم....
    سعیدسیفایی در مطلب: فروغ هاشمی با حکم وزیر کشور به عنوان فرماندار شهرستان اوز منصوب شد
  • برای رونق. وایجاد درامد برای بیمارستان. استقرار ۲ بخش. سی تی. اسکن. وبخش. ای. سی بو. ( مراقبت ویژه ) لازم وضروری است زیرا باعث میشود. بیماران. رابه لار وگراش حواله ندهند....
    پیشنهاد به مسولین بیمارستان اوز در مطلب: مسایل حوزه درمان شهر اوز به شور گذاشته شد
  • در دیدارهای مردمی. نمایند ه مجلس اقای بروجردی. در اوز. موضوع. راه اندازی. سی تی اسکن بیمارستان بصورت جدی توسط مسولان. وخبرنگاران. واصحاب رسانه. پیگیری شود تا بیماران از ر...
    حکایت مسولان. وسی تی. اسکن بیمارستان اوز در مطلب: مسئول بومی و مسئول غیربومی
  • با نشکر از اقای دستوری این مطالب کلی وروشمند است. لازم است به مسایل مشخص ومطالبات مردم از مسولین بومی بپردازید ودرخواست مردم. رابیان گنید مثل مشکلات بیمارستان وکمبود تجهی...
    قابل توجه اقای. دستوری. عزیز در مطلب: مسئول بومی و مسئول غیربومی
  • مطلب بسیار خوبی بود .نویسنده محترم شما تا الان بدون چشم داشت چه سنگریزه ای از جلوی پای مردم برداشته ازد مثالی بزنید تا مردم هم یاد بگیرند....
    شهروند در مطلب: مسئول بومی و مسئول غیربومی
  • از مطالب اقای دستوری نتیجه میگیریم که دوران خدمت کوتاه است بنابراین. اکنون که شهرستان اوز چندین نفر در راس مسولیت. دارد باید مشکلات وکمبودها. ومطالبات مردم. را پیگیری نما...
    کارمند بیمارستان. اوز در مطلب: مسئول بومی و مسئول غیربومی
  • چنانچه بیشتر مردم نتوانستند دراین جلسه شرکت کنند چرا اصحاب رسانه وخبر نگاران. بومی مطالبات مردم. را مطرح. نکردند. این از وظایف رسانه های محلی. است با تشکر جمعی. از کاسبان...
    حکایت جلسه پرسش وپاسخ دراوز در مطلب: محمد لطافت به عنوان رئیس جدید شورای اسلامی شهر اوز انتخاب شد