دکتر مسعود محمودیان، استاد نمونه دانشگاه های ایران و داروساز برجسته اوزی درگذشت

هادی صدیقی: دکتر مسعود محمودیان استاد و پژوهشگر نمونه که تاسیس و گسترش گروه داروشناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران، تاسیس مرکز تحقیقات علوم دارویی رازی، راه اندازی اولین دوره تحصیلات تکمیلی در مقطع دکتری تخصصی در دانشگاه علوم پزشکی ایران، نگارش بیش از ۱۰۰ مقاله پژوهشی در نشریات داخلی و خارجی، راهنمایی ده‌ها پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری را در کارنامه خود داشت روز بیست و ششم بهمن ماه در تهران دار فانی را وداع گفت ودر قطعه نام آوران بهشت زهرابه خاک سپرده شد.

دکتر مسعود محمودیان فرزند رئیس محمود در سال ۱۳۲۷ در تهران به دنیا آمد. دبستان و دبیرستان را در اهواز گذراند و در سال ۱۳۴۲ خورشیدی با رتبه ی ۱۹ وارد دانشگاه تهران در رشته ی داروسازی شد.

وی در دانشگاه تهران به عنوان دانشجوی ممتاز شناخته شد و جهت تحصیل در دوره ی دکترای تخصصی (Ph.D) با بورس تحصیلی به دانشگاه استرات کلاید انگلستان اعزام گردید و در سال ۱۳۵۷ شمسی به ایران بازگشت.

پروفسور مسعود محمودیان از آن زمان مشغول تدریس در دانشگاه علوم پزشکی ایران می شود و مدیریت گروه فارموکولوژی ( داروشناسی) آن دانشگاه را نیز در کارنامه علمی خود دارد. دکتر محمودیان ریاست مرکز تحقیقات دارویی رازی از بهمن ۱۳۷۹ تا سال  ۱۳۸۸خورشیدی را نیز برعهده داشته است.

مدیر گروه فارموکولوژی دانشگاه علوم پزشکی در سال ۱۳۵۳ به عضویت فرهنگستان علوم پزشکی ایران در آمده است. وی در خلال سالهای ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۶ میلادی فرصت مطالعاتی و دوره ی فوق دکتری خویش را در دانشگاه آکسفورد و انگلستان گذرانده است و از ایشان تاکنون در حدود ۱۰۰ مقاله ی علمی در مجلات علمی بین المللی به چاپ رسیده است.

استاد محمودیان در سال ۱۳۷۸ خورشیدی به عنوان استاد نمونه ی ایران برگزیده شد. وی در همان سال موفق به اخذ جایزه ی بوعلی سینا و جایزه ی جشنواره ی رازی نیز شده است.

این استاد نمونه دانشگاههای کشور، در سال ۱۳۸۱ در کنگره ی فیزیوپاتولوژی بوداپست، شرکت کرده و به عنوان کنسول انجمن فیزیوپاتولوژی آنجا انتخاب شده است و در چندین انجمن بین المللی دیگر نظیر آکادمی علومم نیویورک و انجمن فیزیولوژی آمریکا نیز عضو می باشد.

این عضو آکادمی علوم نیویورک علاوه بر شرکت در کنگره های مختلف تا پیش از سال ۱۳۸۲ عضو هیات رییسه انجمن فارموکولوژی ایران نیز بوده است.

دکتر مسعود محمودیان همچنین سردبیر مجله اینترنتی فارموکولوژی و درمان (http://ijpt.tums.ac.ir)  به زبان انگلیسی بوده و علاوه برهمکاری با چند مجله ی علمی ایرانی دیگر و عضو هیات تحریریه « اکتافیزیولوژیکا هنگریکا» نیز می باشد. دکتر محمودیان همچنین بعنوان چهره ماندگار نیز انتخاب شده و کتاب Who is Who که در مورد شخصیتهای جهانی است نیز مطالبی در مورد ایشان به چاپ رسانده است.

درگذشت این استاد فرهیخته که از نظر اخلاقی نیز بسیار وارسته بود را به جامعه علمی کشور، خانواده گرامیشان بویژه خاندان بزرگ محمودیان و یزدانی، فقیهی نژاد، زرنگار و نامور، همسرشان خانم فاطمه یزدانی، شاگردانشان و همشهریان ایشان در شهر اوز تسلیت می گویم.

گفتنی است ششم بهمن ۱۳۹۳ بزرگداشتی برای ایشان در تهران برگزار شد که با هم گزارش دکتر محمود هورمند، عضو هیات علمی گروه فارماکولوژی و طب کاربردی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، در روزنامه اطلاعات تهران مورخ ۱۱ بهمن ۱۳۹۳ از آن مراسم را می خوانیم :

«ما برای آنکه «ایران»

ما برای آنکه «ایران»

گوهری تابان شود

خانه خوبان شود

خون دلها خورده‌ایم

رنج دوران برده‌ایم

در رودخانه گذران تاریخ، انسانهای بسیاری آمده‌اند و می‌آیند اما نکونامانی که با کار خود اثری نیک و ماندگار برجامعه بشری گذاشته و می‌گذارند، نام خود را در اذهان بشریت جاودان و روحشان را در نزد حضرت حق مقرب می‌سازند.

روز ۶ بهمن ۱۳۹۳ روزی بود که به نکوداشت یکی از این نکونامان پرداخت که در تاریخ علم و فرهنگ این مرز و بوم از نامش و البته کارش به نکویی یاد خواهد شد. در این روز که مقارن بود با اولین همایش روز پژوهش گروه‌های علوم پایه پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی ایران از استاد فاضل و فرهیخته‌ای تجلیل شد که از ابتدای تاسیس این دانشگاه نقشی ارزنده در پیشبرد اهداف آموزشی و پژوهشی آن داشته است.

شاید متن تقدیرنامه‌ای که از این استاد قرائت شد، نویسنده را در ادای حق مطلب یاری کند: « سخن را با نام و یاد خدایی آغاز می‌کنیم که تقدیر و تکریم از اصحاب علم و اندیشه را بر ما فرض نموده است و علو درجاتشان را برخود. از این رو در این جمع عزیز دانشگاهیان علوم پزشکی ایران فرصت را مغتنم شمرده، حضور استادی گرانقدر را در میان خود گرامی و محترم می‌داریم که در راه اعتلای دانش و پژوهش و بصیرت علمی نسل‌های جوان ما خاصه در دانشگاه مان، عمری را بی هیچ چشم داشتی سپری کرده و در این راه قامت خم نموده است تا فرزندان کشور عزیز اسلامی‌مان سرافرازانه بایستند.

استاد فرهیخته و دانشمند، جناب آقای دکتر مسعود محمودیان از طرف تمامی همکاران و دوستان شما در دانشگاه علوم پزشکی ایران، سعی وافر و همت عالی تان را در راه آموزش و پژوهش در سی سال گذشته ارج نهاده و از خداوند منان برایتان اجری عظیم و طول عمری با عزت خواستاریم. به پاس یک عمر تلاش مشفقانه و خالصانه، این هدیه ناچیز را به رسم یادبود و سپاس از ما بپذیرید.»

آری سخن از استاد جناب دکترمحمودیان است، استاد و پژوهشگری نمونه که تاسیس و گسترش گروه داروشناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران، تاسیس مرکز تحقیقات علوم دارویی رازی، راه اندازی اولین دوره تحصیلات تکمیلی در مقطع دکتری تخصصی در دانشگاه علوم پزشکی ایران، نگارش بیش از ۱۰۰ مقاله پژوهشی در نشریات داخلی و خارجی، راهنمایی ده‌ها پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری، فقط گوشه‌ای از کارهای ارزنده علمی ایشان است.

این همایش که در آن قائم مقام محترم معاونت پژوهشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش، ریاست محترم دانشگاه به همراه معاونین محترم آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و دانشجویی ایشان، رئیس دانشکده پزشکی و معاونان ایشان، کلیه مدیران و اعضای محترم هیات علمی ۱۲ گروه علوم پایه، مهمانانی از سایر مراکز علمی و پژوهشی و دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی تهران حضور داشتند با تلاوت آیاتی از کلام ا… مجید و پخش سرود ملی آغاز شد و سپس با نمایش فیلمی کوتاه که به معرفی اجمالی گروه‌های علوم پایه دانشگاه می‌پرداخت ادامه یافت.

اولین سخنران جلسه آقای دکتر آخوند زاده، قائم مقام محترم معاونت پژوهشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تجلیل از مقام شامخ دکتر محمودیان در میان دانشگاهیان، به ضرورت و اهمیت نقش پژوهش در علوم پایه، و نیز بر جدیت و سخت کوشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی تاکید نمودند و با قول اهدای مبلغی درخورتوجه در قالب پژوهانه به پژوهش‌ها و پژوهشگران برتر علوم پایه و گروه‌های متبوع آنها در دانشگاه علوم پزشکی ایران، جلسه را به وجد آوردند. درپی ایشان آقای دکتر جواد موسوی معاون محترم پژوهشی دانشگاه سخن خود را با بزرگداشت حضور استاد محمودیان آغاز نمودند و به ضرورت همکاری علوم پایه و بالینی تأکید کردند و تاسیس آزمایشگاه جامع تحقیقات در دانشگاه علوم پزشکی ایران را دستاوردی مهم برای آن دانستند. سپس آقای دکتر سلطانی عربشاهی معاونت محترم آموزشی دانشگاه با حضور در جایگاه سخنرانی، با ذکر خاطراتی شیرین از استاد محمودیان بر طراوت این بزرگداشت افزودند و گفتند که با همت آقای دکتر محمودیان در دهه هفتاد، دانشگاه علوم پزشکی ایران، اولین دانشگاه علوم پزشکی درکشور شد که از طریق مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات وقت (که امروز پژوهشگاه دانش‌های بنیادی نام دارد) به شبکه جهانی اینترنت پیوست. ذکر این مطلب یادآور نکته‌ای مهم در کارنامه دکتر محمودیان بود و آن این که ایشان یکی از پیشگامان اصلی استفاده از رایانه و علوم رایانه‌ای در عرصه آموزش و پژوهش علوم پزشکی و دارویی در ایران بوده اند، در زمانی که کاربرد و حتی نام رایانه در میان بسیاری از دانشگاهیان نامانوس بود. در ادامه جلسه آقای دکتر ناصری پور ریاست محترم دانشکده پزشکی با ایراد سخنانی کوتاه و پرمحتوا از تاثیر کسانی در جوامع انسانی یاد کردند که موقعیت و مقامشان به آنان اعتبار نمی‌بخشد بلکه آنان هستند که به آن جایگاه و مقام اعتبار می‌بخشند و استاد دکتر محمودیان را یکی از مصادیق بارز آن دانستند و از این رو با پیشنهاد آقای دکتر ابراهیمی مدیر محترم گروه فارماکولوژی دانشکده پزشکی مبنی بر اختصاص نام آزمایشگاه عمومی گروه به نام آزمایشگاه دکتر محمودیان موافقت نمودند که با استقبال حضار روبرو شد. سپس آقای دکتر فریبرز کیهانفر عضو محترم هیات علمی گروه فارماکولوژی به ایراد سخنرانی در باره شخصیت استاد محمودیان پرداختند. اگرچه کلام طولانی نبود اما بسیار گیرا بود زیرا سخن از عشق به انسانیت و عشق به علم و پایبندی به اخلاق علمی بود که همه را در وجود استاد محمودیان جاری می‌دانستند واینکه هرکسی که ایشان را از نزدیک می‌شناسد بر آن صحه می‌گذارد. اما چه گواهی زیباتر از شعر لسان الغیب بر کارنامه دکتر محمودیان که می‌گوید:

بدین رواق زبرجد نوشته‌اند به زر

که جز نکویی اهل کرم نخواهد ماند

در نقطه اوج این مراسم، ریاست محترم دانشگاه علوم پزشکی ایران، جناب آقای دکتر حاجی میر اسماعیل سکان کشتی سخن را به دست گرفتند و در کلامی کوتاه فقط به بیان سجایای اخلاقی و علمی دکتر محمودیان پرداختند. چراکه کاری کارستان در راه بود: آنگاه که رئیس ارجمند دانشگاه برای اعطای لوح نکوداشت و تقدیرنامه، از جایگاه خود پایین آمدند و به نزد استادی رفتند که بیماری توان جسمانی را از ایشان گرفته است. بوسه‌ای بر دست استاد از سوی بالاترین مقام دانشگاه، تجلی «من علمنی حرفا فقد صیرنی عبدا»ی مولای متقیان نه در شعار بلکه در عمل بود و چون از دل برمی‌آمد بر دل‌ها نشست و اشک شوق را بر دیدگان نشاند. شوقی آمیخته به اشک به خاطر پاسداشت مقام علم و عالم، به خاطر قلمی که خداوند سبحان به آن سوگند یاد کرده است، شوقی آمیخته به بغض از بار امانتی که به خاطر آن انسان اشرف مخلوقات شد و چه امانتی سنگین!

این گونه بود که بخش نخست همایش با بزرگداشت نام و کار استاد دکتر مسعود محمودیان در دانشگاه علوم پزشکی ایران با خاطره‌ای خوش به پایان رسید. پس از استراحتی کوتاه آقای دکتر لامع اخلاقی، استاد و مدیر محترم گروه انگل شناسی دانشگاه، ضمن تمجید از برگزاری این همایش و نکوداشت استاد محمودیان، خواستار تداوم اینگونه مراسم و بزرگداشت شخصیتهای ارزشمند و پیشکسوت علمی دانشگاه و استفاده از وجود آنها شدند. در ادامه پس از اقامه نماز و صرف ناهار بخش پایانی مراسم پی گرفته شد. همایش با سخنرانی دانش پژوهان جوان ونخبه و اعطای جوایز به پژوهشگران برتر خاتمه یافت اما نگارنده در ذهن خود می‌اندیشید که راه استاد محمودیان و استادانی اینچنین تازه آغاز شده است. با خود می‌اندیشید که ‌ای کاش می‌توانست به صدای بلند بگوید:

استادان بس ارجمند، دانش پژوهان جوان! اگر امروز به مناسبت روز پژوهش اینجائیم نه برای این که صرفاً خطابه‌ای کنیم و مجلسی را با کلماتی زیبا بیارائیم بلکه هدف از این همایش آن است که روح تحقیق را بزرگ بداریم و مقام پژوهشگر را ارج نهیم و بگوئیم که می‌دانیم اعتبار و افتخار دانشگاه تان بر دوش گروه‌های علوم پایه پزشکی است زیرا هر منزلتی که این دانشگاه بیابد قطعاً رکن رکین آن تلاش‌ها و مرارت‌هایی است که شما در راه تحقیقات اصیل خود به جان می‌خرید.

ای اصحاب علم و عمل، امیرمومنان می‌فرمایند هیچ غنایی چون عقل، هیچ فقری چون جهل، هیچ میراثی چون ادب و هیچ پشتیبانی چون مشورت با دیگران نیست. پس بدانید که به عقل و ادب شما مفتخر و به پشتوانه مشورت و نظرات شما دل قوی داشته‌ایم و امید وافر داریم که نسل جوان و پژوهشگران و پزشکان آتی کشورعزیز اسلامی مان، همچنان که مکتب تعقلی و خردورزانه ما در گذشته آنچنان ثمر داد که تا قرن‌ها در اروپا مثلی معروف شد که می‌گفت: «یک پزشک خوب و کامل باید یک ابن سینایی باشد»، در آینده نه چندان دور ضرب المثلی شکل گیرد که بگوید:«یک دانش آموخته خوب و کامل باید یک دانش‌آموخته دانشگاه (علوم پزشکی) ایران» باشد. »

*منابع:

۱-  نوشته هادی صدیقی در صفحه ی نسل پویای ماهنامه عصر اوز شماره ۲۱- سال سوم مردادماه ۱۳۸۲- صفحه ۱۴

۲- تارنمای روزنامه اطلاعات تهران مورخ ۱۱ بهمن ۱۳۹۳