سیندرلایی از شهر اوز

 هادی صدیقی/ تهران : «این دخترکه می بینید…اهل یکی ازروستاهای لارمی باشد…به نام اوز…یکی ازروستاهای محروم استان فارس …پسری انگلیسی درسفربه ایران عاشقش شده وباتلاش بسیارباهاش ازدواج کرده وباهم رفتن انگلیس…مهم نیست اهل کجایی و….. ، مهم اینه که قسمتت چقدرزیباست وبه کجاست»

نوشته بالا چند سطری بود که در هفته های گذشته به همراه عکس عروسی اوزی در لباس محلی اوزی و دامادی اروپایی در شبکه های اجتماعی مجازی از فیس بوک و واتس آپ و تلگرام گرفته تا وبلاگ های جوک و سرگرمی دست بدست می چرخید و نظرات مختلفی نیز زیر آن عنوان می شد. از بلند شدن آه و افسوس و حسرت دخترانی که در آرزوی رفتن به اروپا هستند تا نظرات فلسفی و نگاه های جامعه شناسانه و غیره.

روزنامه ایران در ضمیمه شنبه های روزنامه ایران با نام ایران + شماره ۱۳۷ در تاریخ ۴ مهر ۱۳۹۴ با تیتر صفحه اول :« سیندرلایی از شهر اوز» به قلم پریساسجادی،ازدبیران این ضمیمه نامه، بدین مطلب می پردازد و می نویسد:

« … علاوه بر این، ماجرای اوز هم بود که در نیمه دوم هفته گذشته، فضای شبکه های اجتماعی را تحت تاثیر قرار داد. داستان اوز درون مایه ای شبیه به سیندرلا داشت و جالب این که تصاویر مربوط به خبر هم دختری نشسته بر کالسکه را نشان می داد. در تصاویر به اشتراک گذاشته شده، دختری بسیار جوان با پوشش زنان روستایی در جنوب ایران، کنار مردی با چهره ای اروپایی، درون کالسکه نشسته بود و ظاهر خیابان های قابل رویت در تصویر هم نشان می داد که در خیابانی در یکی از شهرهای اروپا می رانند. در توضیح این تصویر نوشته شده بود:«این تصویر دختری از اوز است؛ یکی از مناطق محروم استان فارس.»در ادامه هم از تصویر این طور بر می آید که سیندرلایی از اوز، اکنون با همسر انگلیسی اش خوشحال و خندان(باز هم مثل کلیشه سیندرلا) به زندگی ادامه می دهد. داستان سیندرلایی از شهر اوز را در همین جا-نرسیده به بازنویسی واکنش های مخاطبان شبکه های اجتماعی در بخش کامنت ها به دلایل معلوم!- به پایان می رسانیم و توجه شما را به ادامه مطلب جلب می کنیم. اوزدر ۴۰ کیلومتر ی شما ل غربیرلارو ۳۴۰ کیلومتریرجنوب شرقی شیرازدردشتی میان دورشته کوه ازدنبالۀکوه‌های زاگرس جنوبی واقع شده است. اوزدرمکاتبات رسمی وزبا ن معیاراِوَز (به کسرالف) تلفظ می‌شودامادرگویش محلی به آن اَوَز (به فتح الف) می‌گویند.درتوضیح ریشه ومعانی واژه اوزدستکم چهارنظریه وجوددارد: اوزواژه‌ای است باریشه عربی به معنای بط یامرغابی. شخصی به نام«عوض»شهراوزرابنیان نهاده،ازاین روباتغییرنام او،نام شهربه اوزمشهورشده است. اوزدراصل نامی باستانی باریشه‌ای ایرانی است که درقدیم به صورت اروزیااوزاربوده وبه تدریج به شکل امروزی اوزدرآمده است. به دلیل تغییرناگهانی محل سکونت مردم اطراف اوزکه جای زندگی‌شان عوض شده بوده است این محل به نام اوزمشهورشده است.(ویکی پدیا)»

حال باید پرسید داستان چیست و این عکس از کجا در شبکه های اجتماعی سر برآورده و نام اوز را آنهم به گونه ای نادرست بر سر زبانها انداخته است؟

به نظر نگارنده ذهن خیالپرداز و داستان همیشگی یک کلاغ چهل کلاغ سبب شده این داستان بال و پر در آورده در سرتاسر ایران بچرخد و هر کس بنابر میل و سلیقه خود بخشی را بدان افزوده یا قسمتی را از آن بکاهد. عکس و کلیپ منتشر شده مربوط به ازدواج دختری اوزیست که متولد کشور سوئد می باشد و سالهاست به همراه خانواده اش در آنجا ساکن است و سرانجام ماه گذشته با پسری سوئدی ازدواج می کند. ازدواجی معمولی که شاید هر روز در گوشه ای از اروپا یا آمریکا اتفاق بیفتد و دختر یا پسری ایرانی با پسر یا دختری اروپایی و یا آمریکایی ازدواج کند. همانگونه که تاکنون بسیاری از اهالی اوز چه پسر و چه دختر با مردمانی از کشورهای مختلف همچون چین، انگلستان، استرالیا، آمریکا، نروژ، مجارستان، هندوستان و … ازدواج کرده اند و بارها دیده شده به خاطر دلبستگیهای خانواده های اوزی و عشق به زادگاه و میهنشان این مراسم چه عروس اوزی باشد و چه داماد در شهر اوز برگزار گردیده است، هرچند که خانواده های دو طرف ساکن شهر اوز نبوده اند.شاید چیزی که در این ماجرا سبب جلب توجه شده پوشش عروس می باشد که از لباس محلی و سنتی که مختص شهر اوز در جنوب استان فارس استفاده کرده است. لباسی که مردم اوز هنوز در مراسم عروسیهایشان برای حفظ سنت و آداب و رسوم گذشتگانشان آنرا بر تن می کنند. ریشه این لباس را بایستی در هندوستان و پارچه های هندی جستجو کرد که چون تجار اوزی از دیرباز در هندوستان تجارتخانه داشته و به تجارت مشغول بوده اند پارچه های آنرا با خود به اوز آورده و به نوعی آنرا بومی کرده اند. در بافت این لباس ها که سنتی رو به فراموشیست از نخهای نقره و طلا با نام «خوس»و جدیدا نخ پلاستیک نیز استفاده می کنند که بسته به نوع نخ یکدست لباس کامل آن از ۵ میلیون تا ۱۰ میلیون تومان ارزش دارد و روسری ساده آن حداقل به قیمت چیزی در حدود سیصد هزار تومان خرید و فروش می شود. پس مردم این منطقه آنچنان هم محروم نیستند که چنین لباسی را می پوشند. تازه اگر بخواهیم از جواهرات اصل در پوشش استفاده کنیم، قیمت بسیار بالاتر می رود و جواهرات اصلی آن که از سکه های طلا و اشرفیهای فتحعلی شاهی استفاده می شود تا ۱۵۰ میلیون تومان قیمت دارد. بدل آن نیز در حدود ۲۵۰ هزار تومان قیمت دارد و چنانچه بدل با روکش آب طلا باشد نیز در حدود ۲ میلیون تومان ارزش خواهد داشت.

پس آنچه در واقعیت اتفاق افتاده یک داستان ازدواج بسیار معمولی بوده است که هیچ شباهتی به ماجراها به داستانهای خیالی همانند داستان سیندرلا و شاهزادۀ سوار بر اسب سپید و غیره ندارد که در آن شاهزاده ای عاشق دختری فقیر می شود و او را از فقر و فلاکت می رهاند. پس هرگونه مقایسه اینچنینی به نوعی قیاس مع الفارق است.

در واقع آن چه اینجا رخ داده، این است که امروزه شبکه های اجتماعی که هر روز بزرگتر و بزرگتر می شوند، آنچنان در دل جامعه رسوخ کرده اند که می توانند از یک خبر کوچک خبری عجیب بسازند که در عرض یک شبانه روز سرتاسر یک کشور را بپیماید و هر کس از آن تفسیری متفاوت ارایه دهد. در این میان بسیار افرادی هستند که یک مطلب را ناخوانده و بدون اطلاع از صحت و سقم آن فوروارد می کنند و کار به اشتراک گذاشتن آنرا در انبوهی از گروهها بر عهده می گیرند و آنرا جزو وظایف روزمره خود می دانند که بایستی خبری را سریع تر از دیگران منتشر سازند. در صورتیکه شاید هیچ آگاه نباشند نخست آنکه با به اشتراک گذاشتن عکس های خصوصی افراد به نوعی خیانت در امانت می کنند و دیگر این که ذهن مردم را با نوعی شایعه و خبرهای نادرست مسموم می سازند. به نظر نگارنده بایستی خانواده ها و آموزگاران در خلال صحبت هایشان با فرزندان و شاگردانشان فرهنگ درست استفاده از شبکه های اجتماعی را بدانها آموزش دهند و به آنها بیاموزند که هر چیزی را نبایستی بدون اجازه یا بدون تحقیق و بررسی برای دیگران ارسال کرد و هر آنچه دیگران ارسال کردند نیز به منزله درست بودن آن نمی باشد.

داستان این عکس نیز همین بود که خانواده عروس عکس مراسم را برای خانواده و دوستانشان ارسال کرده بودند و دوستانی آنرا برای دوستانی دیگر فوروارد کرده بودند که دیگر از کنترل خارج و یک شبه عکس از تمام شبکه های اجتماعی سر بدر آورد که دستمایه نوشتن مطلبی در روزنامه سراسری و پرتیراژی همچون ایران نیز قرار گرفت. نویسنده نکته سنج روزنامه ایران با جست و جویی در اینترنت بدان نکته پی می برد که اوز روستا نیست و شهر است. پس آن قسمت خبر را اصلاح می کند و آنچه در ویکی پدیا می یابد جهت شناخت بیشتر شهر اوز با خوانندگان در میان می نهد که باز جای بسی خوشحالیست که سعی در تصحیح ذهنیت مردم نسبت به این شهر دارد ولیکن با چاپ این شایعه در روزنامه ای سراسری بر دامنه شایعات می افزاید و خوانندگان بی خبر را به سمت آن شایعه سوق می دهد.

در مورد ریشه نام شهر اوز که در جنوب استان فارس واقع شده است دکتر عبدالمجید ارفعی، متخصص زبانهای باستانی، در مصاحبه ای با نگارنده می گوید: «اَوَزدارای یک صورت تحولی است وشکل دیگری است ازکلمۀاهواز،خوزوخوزست انکه این اسم رازمان هخامنشی داشته‌ایم وبه ایلامی‌هایخوزستان اطلاق می‌شده‌است. این واژه که بافتح الف وواووسکون زدرست می‌باشدریشه‌اش درفارسی باستان اووَجَه (uvaja) واووْجَه (uvja) می‌باشد. ازهمین کلمه همخوزآمده‌است (اوتبدیل به خووج تبدیل به ز) وهم اهواز (اوتبدیل به ا َهوج تبدیل به ز. دراوز،او (uva) خودشمان دهوج تبدیل به زشده‌است.»

شهر اوز شهریست که سال گذشته شصتمین سالگرد تاسیس شهرداریش را جشن گرفت و در حدود هفت دهه است که مرکز بخش است و سالهاست منتظر ارتقا از مرکز بخش به مرکز شهرستان است که متاسفانه حتی با توجه به ارتقای دهستانهای تابعه اش از دهستان به بخش و از بخش به شهرستان، خود هنوز چشم به امضای مسوولین مربوطه دارد. شهر اوز مرکز فرهنگی جنوب فارس می باشد که افراد تحصیلکرده آن در اقصی نقاط دنیا به کار و تدریس و پژوهش مشغولند و تجارش در کشورهای حاشیه خلیج فارس از دیرباز دارای تجارتخانه بوده و به نیک اندیشی شهره اند. اوزی های ساکن کشورهای حاشیه خلیج فارس که همواره بانیت خیرخوددرآبادانی وتوسعه منطقه کوشیده انددرآن کشورهاباپسوند «العوضی»شناخته می شوندکه برخی ازآنهابه پستهای مهمی چون سفارت ووزارت درآن کشورهانیزرسیده اند ولیکن همواره به یاد زادگاه یا شهر آبا اجدادی خویش بوده برای شهرشان هیچ کم نگذاشته اند و با ساخت مراکز درمانی و آموزشی از درمانگاه گرفته تا بیمارستان مجهز و از کودکستان گرفته تا دانشگاه و جاده و خیابان های متعدد و مراکز خیریه علمی و فرهنگی همانند بزرگترین مجتمع دانشگاهی پیام نور کشور، دانشگاه آزاد، دانشکده دولتی بهداشت، دانشگاه علوم دینی و کتابخانه های مختلف دِین خود را نسبت به این سرزمین پاک ادا کرده و نشان داده اند با داشتن چنین سرمایه های مردمی و زیرساخت های ایجاد شده توسط مردم و نیز داشتن نشریه محلی عصر اوز با کادری کاملا بومی به خوبی شایسته لقب شهر فرهنگی منطقه هستند. جالب اینکه در فیلم «دختر لر» نخستین فیلم ناطق ایرانی که در سال ۱۳۱۲ در بمبئی ساخته شد، محمودجمنژادومحمدسعیدمیرزادهاز اوزیهای ساکن بمبئی، نقش افرینی کرده اند. هم اکنون نیک اندیشی ساخت یک بیمارستان شش طبقه مجهز را در شهر اوز آغاز کرده است که یکی از آخرین نمونه کارهای خیر این مردم بلند همت است.

از اوزیهای مشهور به دکتر عبدالمجید ارفعی متخصص زبانهای باستانی به ویژه زبانهای ایلامی و اکدی و نخستین مترجم ایرانی فرمان کوروش بزرگ از زبان اصلی بابلی نو به فارسی ، دکتر حسام الدین ارفعی فیزیکدان و استاد دانشگاه صنعتی شریف، ، محمدرفیع ضیایی کاریکاتوریست و پژوهشگر، روانشاد دکتر محمدشریف کمالی مردم شناس، پروفسور دکتر محمدعلی هوشیار استاد دوره دکتری ریاضیات در دانشگاه دالاس، دکتر عبدالعزیزخضری فوق تخصص جراحی کلیه واستاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دکتر محمدرفیع محمودیان جامعه شناس و نویسنده ساکن سوئد،دکتر حبیب الله فقیهی نژاد فیزیکدان و مترجم، دکتر مسعود محمودیان استاد ممتاز دانشگاه تهران و داروساز، سیلوانا سلمانپور شاعر پارسی گو ساکن دوبی، دکترنوشین بازرگانی متخصص قلب وعروق ونخستین زن ازخاورمیانه عضوهیات مدیره فدراسیون جهانی قلب  ونیز به ده ها نویسنده، استاد و پژوهشگر دیگر می توان اشاره کرد. همچنین عبدالرحمن مصباح دیوان اوزی- پدر دکتر مصطفی مصباح زاده سناتور و مدیر و بنیانگزار روزنامه کیهان در پیش از انقلاب- سالها حاکم بندرعباس و میناب و اوز بوده است و از همرزمان رئیس علی دلواری در مبارزه علیه استعمار انگلیس می باشد که توسط انگلیسیها دستگیر و به هندوستان تبعید و در آنجا زندانی می گردد.

هادی صدیقی–مهر ۱۳۹۴