گفت و گو با شمس‌الدین جام‌گوهری

 در فعالیت‌های هنری، هدف حفظ و انتقال میراث ماندگار است

پیام اوز/ ابراهیم احمدی: شمس‌الدین جام‌گوهری فرزند محمدنور، متولد ۱۳۳۱ در میناب است. وی به همراه خانواده از سن ۳سالگی به اوز برمی‌گردد و تاکلاس دوم ابتدایی در مدرسۀ بدری مشغول به تحصیل می‌شود. از کلاس سوم مجدداً به میناب برمی‌گردد و تا کلاس نهم در آن شهر درس می‌خواند. کلاس نهم و دهم را در اوز ادامۀ تحصیل می‌دهد ودیپلم را در سال ۱۳۵۰ در میناب می‌گیرد و به سربازی می‌رود. پس از اتمام دوران خدمت سربازی، در بانک سپه استخدام می‌شود و به معاونت بانک سپه میناب هم می‌رسد، اما به دلیل مسائلی که در بانک پیش می‌آید، همکاری خود را با بانک سپه قطع می‌کند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی،همکاری خود را با شهرداری اوز آغاز می‌کند و به‌عنوان رئیس امور مالی و مسئول آب شهرداری مشغول به خدمت می‌شود. در دوران خدمتش در شهرداری در ۳دورۀ حسابداری در تهران و سنندج شرکت می‌کند که در هر ۳ دوره حائز رتبۀ برتر می‌شود و مشمول دریافت خودرو پیکان می‌شود، اما خودرو به وی تعلق نمی‌گیرد.

پس از قطع همکاری با شهرداری اوز،به کارهای هنری مانندفیلم‌برداری و عکاسی مشغول می‌شود. سپس برای امرار معاش به کارهای دیگری نیز دست می‌زند، از جمله: شیشه‌بری جام، رانندگی اتوبوس و کمپرسی ۱۰ تُن، نقاشی، نجاری، پیمانکاری ساختمان و… .

شمس‌الدین جام‌گوهری ذوق و استعداد هنری مختص به خود دارد. با همکاری مرحوم محمد واحدی رئیس سابق کتابخانۀ عمومی اوز که اقدام به برگزاری کلاس‌های هنری در کتابخانه می‌کند، از سال ۱۳۷۱ در کلاس‌های موسیقی و خوشنویسی در اوز شرکت می‌کند. وی می‌گوید: برای کلاس سنتور ابتدا با شرکت ۱۲ نفر آغاز کردیم، اما در آخر تنها ادامه دادم که مجبور شدم دوره‌های آموزشی را به مدت ۵سال در لار و شیراز ادامه دهم.

کلاس‌های خوشنویسی را نیز همزمان ادامه داده و اولین استادش آقای عباس‌زاده بوده است. در مرحلۀ بعد استاد خوشنویسی ایشان آقای عسکری‌زاده بود که برای تدریس در اوز هزینه می‌خواست که امکان آن نبود. از این رو، برای ادامۀکلاس‌های خوشنویسی به لار می‌رود و در ادامه، با همکاری استاد مرحوم واشقانی که به منطقه آمدند، به رتبۀ ممتازی می‌رسد. آقای جام‌گوهری پس از اخذ مدرک عالی خوشنویسی، تدریس کلاس‌های خوشنویسی را در اوز آغاز می‌کند. از سال ۱۳۷۵ نیز تدریس سنتور را شروع می‌نماید.

شمس‌الدین جام‌گوهری در حال حاضر تدریس سنتور در اوز و لامرد را زیرنظر ادارۀ فرهنگ و ارشاد اسلامی و خانۀ فرهنگ و کلاس خصوصی سنتور در لار را به عهده دارد. علاوه بر آن، به‌عنوان رئیس انجمن خوشنویسان شعبۀ اوز فعالیت می‌کند و تدریس کلاس خوشنویسی در اوز را نیز به عهده دارد.

جزئیات گفت‌وگوی کوتاه ما با استاد جام‌گوهری، در پی می‌آید.

*با توجه به بیان بیوگرافی کوتاه خود، به نظر می‌رسد دارای توانمندی خاصی در عرصه‌های مختلف هستید. این توانمندی را مدیون چه می‌دانید؟

هر فردی یک خصوصیت درونی دارد اما باید پشتکار داشته باشیم تا از طریق علمی و آموزش آن را پرورش داده و به منصۀ ظهور برسانیم. هنر سخت است و تمرین و ممارست می‌خواهد. مسی بهترین بازیکن فوتبال جهان است اما اگر یک هفته با تیم تمرین نکند، مربی او را درترکیب تیم نمی‌گذارد. یکی از موسیقی‌دانان بزرگ می‌گوید: اگر یک روز تمرین نکنی، خودت متوجه می‌شوی که خوب کار نمی‌کنی، دو روز تمرین نکنی، هنرجویان متوجه خواهند شد و اگر سه روز تمرین نکنی، دیگران متوجه اشکال موسیقی‌ات می‌شوند؛بنابراین در همۀ کارها به‌ویژه هنر، تمرین، ممارست و پشتکار اهمیت وافری دارد که نیازمند علاقه، حوصله، وقت و هزینه است.

*از هزینه صحبت کردید، آیا با تدریس در کلاس‌های هنری می‌توان امرارمعاش کرد؟

ما به تدریس در کلاس هنری به‌عنوان شغل و امرارمعاش نگاه نمی‌کنیم. شاید این کار در مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ درآمد داشته باشد اما در منطقه باید به علاقه و آموزش به دیگران نگاه کرد. هدف من درآمدزایی و دید اقتصادی نیست،بلکه حفظ میراث و آثار ماندگار است.

*محل تشکیل کلاس‌هایتان در اوز کجاست و تعدادهنرجویان چه‌قدر است؟

کلاس‌های سنتور و خوشنویسی را زیر نظر خانۀ فرهنگ و در آن محل برگزار می‌کنیم؛ تعداد هنرجویان هم متفاوت است. اما استقبالی که در دهه‌های گذشته از این کلاس‌های هنری می‌شد در حال حاضر صورت نمی‌گیرد، که یکی از علت‌های آن پیشرفت فنّاوری ارتباطات و موبایلی است که وقت بسیاری از شهروندان و جوانان را به خود معطوف کرده است. در سال ۷۸، بالغ بر ۱۱۰ هنرآموز خوشنویسی داشتیم اما متأسفانه اکنون به ۳۰ نفر در رده‌های مختلف نمی‌رسند.

*موسیقی و خوشنویسی چه تأثیری بر شما گذاشته است؟

هنر بسیار وسیع و گسترده استو هرچه بیشتر دنبال آن‌می‌روی، متوجه می‌شوی نیاز به آموزش بیشتر داری. موسیقی به من آرامش درونی خاصی داده است. صبح‌های زود که از خواب بیدار می‌شومابتدا با خوشنویسی و بعد با موسیقی، روز را آغاز می‌کنم. با موسیقی به این احساس می‌رسی که دنیا ارزش آن‌چنانی ندارد و اگر مال یا پولی به دست می‌آوری، فقط نگهبان آن هستی.

*مراحل خوشنویسی را می‌توانید اعلام کنید؟

خوشنویسی مانند سایر رشته‌ها مراحلی شامل مقدماتی، خوش، عالی، ممتاز، فوق‌ممتاز و استادی دارد. درحال حاضر خودم در مرحلۀ استادی هستم که در تهران زیرنظر استاد امیرخانی کلاس‌هارامی‌گذرانم. خانم فریبا صالحی نیز مرحلۀ استادی را در شیراز و زیرنظر استادجنگانی می‌گذرانند. در اوز کلاس‌های خوشنویسی از مقدماتی تا فوق‌ممتاز برگزار می‌شود.

* در مورد انجمن خوشنویسان شعبۀ اوز توضیحاتی بدهید.

کلاس‌های خوشنویسی در اوز از سال ۷۳ شروع شد. پس از پیگیری‌هایانجام‌شده از سال ۱۳۷۸ اوز به‌عنوان تنها مرکز بخش کشور بود که دارای شعبۀ انجمن خوشنویسان شد. با توجه به شناختی که اکثر استادان خوشنویسی از اوز داشتند، این انجمن از سال ۱۳۸۲ شورایی شد.

*شعبه با شورا چه تفاوتی دارد؟

هرشعبه با یک عضو ممتاز می‌تواند تشکیل شود، اما در شورا نیاز به عضویت ۵ ممتاز است. اوز خوشبختانه دارای ۱۴ رتبۀ ممتاز، ۵ رتبۀ فوق‌ممتاز و استادی است. شورا مستقیماً زیرنظر انجمن خوشنویسان ایران است. ارکان شورا شامل: رئیس، نایب‌رئیس، بازرس و اعضای علی‌البدلاست که در حال حاضر این‌جانب رئیس شعبۀ اوز هستم، خانم فریبا صالحی معاون،آقای عبدالله جانفدا بازرس و آقایان مصطفی رضایی، سید محمد هاشمی و خانم بنار نیز اعضای علی‌البدل هستند. انتخابات شورا با حضور نمایندۀ انجمن خوشنویسان تهران برگزار می‌شود و علاوه بر انتخابات درونی یک عضو نیز به‌عنوان نماینده به مجمع نمایندگان تهران معرفی می‌گردد که تلاشمی‌شود اعضا به‌تناوب اعزام و آشنا شوند. قبلاً این مسئولیت به عهدۀاین‌جانب بود اما درحال حاضر خانم صالحی نمایندۀ شورای شعبۀ اوز در مجمع نمایندگان تهران هستند.

شورای اوز شورایی متحد و منسجم است که امور آن بر اساس دموکراسی و کار جمعی است که لازم است مراتب سپاس و تشکر خود را ازاعضا و هنرجویان اعلام دارم.

* آزمون‌های خوشنویسی چگونه برگزار می‌شود؟

آزمون‌هابه‌صورت سراسری در کل کشور و درروز و ساعتِ از قبل تعیین‌شده برگزار می‌گردد و سؤالات آزمون‌ها ربع ساعت قبل از برگزاری هر آزمون به شعب می‌رسد.اوز نیز از شهرهایی است که ازسالیان اولیه امتحان درآن برگزار شده است. برگه‌های مراحل مقدماتی، متوسطه و خوش به استان ارسال می‌گردد و اوراق مراحل عالی، ممتاز و فوق‌ممتاز به تهران فرستاده می‌شود.گواهی‌نامه‌ها نیز در تهران صادر و ارسال می‌شود.

*شما در ورزش هم سابقۀ فعالیت داشته‌اید؛دراین مورد توضیح می‌دهید؟

از نوجوانی در رشتۀ والیبال فعالیت داشتم و در تیم‌های دبیرستان و منتخب اوز حضور داشتم و با تیم منتخب اوز قهرمان والیبال لارستان شدیم که جا دارد از هم‌بازی‌هایم آقایان امین قاضی‌زاده، حمید بشیری، جمشید حسنیا و سایر عزیزانی که حضور ذهن ندارم، تشکر کنم.

در رشتۀ فوتبال نیز تیم جام را راه‌اندازی کردیم که زمینی در بلوار نبی اکرم کنونی اختصاص دادیم و با همکاری آقای محمدرفیع نظافت رئیس اسبق برق اوز که جای تقدیر دارد، روشنایی زدیم. برای تیم با کمک خیرین ۱۲۰ توپ، ۶ دست لباس و سایر هزینه‌هاتأمین شد و دوست داشتیم در ردۀ پایه تقویت کنیم، اما به دلایلی از جمله انتقال غیرحرفه‌ای بازیکنان پرورش‌داده به سایر تیم‌ها، ادامه ندادیم. در مقطعی نیز به‌عنوان مربی تیم فوتبال پیشکسوتان اوز فعالیت داشته‌ام.

*  مدتی هم در شرکت ساختمانی فعالیت داشته‌اید. درست است؟

بله. شرکت ساختمانی بهساز اوز را با دو نفر از همکاران راه‌اندازی کردیم و حدود ۱۵ سال در آن شرکت، فعالیت داشتم. این شرکت اولین شرکتی بود که پانل‌های ضد زلزله به اوز وارد کرد و کارهای زیادی از جمله ساخت سد بهارستان را در مرحلۀ سوم اجرا کردیم. ما دراین شرکت بر روی تعهدات به کارفرما و جلوگیری از حیف‌ومیل مصالح و… حساس بودیم و به همین دلیل استرس‌های زیادی را متحمل شدم و ازچند سال قبل تصمیم گرفتم خودم را بازنشسته کنم. این شرکت همچنان وجود دارد، اما فعالیت شرکتی ادامه نیافته است.

*در زمینۀ اجتماعی چه فعالیتی دارید؟

زمینۀ فعالیتم بیشتر در حوزۀ فرهنگ و هنر است و سعی کردم پیگیر کارهای مرحوم واحدی باشم. تاکنون حدود ۵۰۰ نفر در اوز دارای گواهی‌نامۀ خوشنویسی هستند؛ یعنی تقريبا از هر ۱۰ خانوار یک نفر دارای گواهی‌نامه شده است. ما علاوه بر اوز، هنرآموزانی از لار، گراش، خنج و لامرد و روستاهای جویم هم داریم.

*با توجه به نزدیک شدن به انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا،دراین مورد چه نظری دارید؟

به نظرم اگر افرادی به عضویت شورا درآیند که فارغ‌البالباشند و جوهرۀ لازم برای این مسئولیت داشته باشند، شورا می‌تواند بسیار مؤثر باشد. شهروندان نیز باید از رأی دادن قومی و قبیله‌ای پرهیز کنند و به افراد قوی‌تررأی بدهند.

کاندیداها نیز باید با قوانین شوراها آشنا بوده و قول‌هایی بدهند که قابلیت اجرایی داشته باشد. مردم نیز باید از اعضای شورا تقاضاهایی داشته باشند که در چارچوب اختیارات آن‌هاست. باید درمورد شوراها اطلاع‌رسانی بهتری صورت بگیرد و نماز جمعه می‌تواند تریبونی خوبی باشد.

من اعتقاد دارم هر فردی باید در حرفه و رشتۀ خود اظهارنظر کند،دراین صورت پیشرفت حاصل خواهد شد.

*سخن پایانی شما ؟

از ابراز محبت و قدرشناسی و تشویق مردم و هنرجویان سپاسگزارم و این اظهار لطف که مختص اوز نبوده بلکه دوستان از لار، لامرد، خنج، گراش و حتی مراکز استان و تهران نسبت به این‌جانب داشته‌اند، مسئولیت مرا مضاعف‌تر و سنگین‌تر کرده است.