روایت هادی صدیقی از فرهیختگان و تشکل های اوز در خونه کدیم گراش

ابراهیم احمدی : هادی صدیقی از فعالین فرهنگی اجتماعی اوز، ساکن تهران و از اعضای سابق شورای سرپرستی عصر اوز و موسسین انجمن نسل پویای پارس به دعوت دست اندرکاران خونه کدیم گراش در ویژه برنامه ی ” شب اوز” درایام نوروز در گراش حضور یافت و ضمن پاسخ به پرسش های حضار به معرفی اوز، فرهیختگان و تشکل های فعال پرداخت. با هم بخشی از سخنان وی را مرور می کنیم:

مهندس صدیقی نخست به درخواست محمد خواجه پور مدیر مسئول نشریات هفت برکه و هماهنگ کننده برنامه  به معرفی خود و فعالیت هایی که در عرصه فرهنگی و شغلی داشته پرداخت. وی در پاسخ به پرسشی در مورد نام اوز گفت: گاهی برخی نام ها با تلفظ های مختلف خوانده می شود. براساس تحقیقاتی که کرده ام از زمانی که رادیو وارد منطقه شده برای این که ” اَوز” با کلمه” عوض ” اشتباه نشود فتحه از روی اوز برداشته شده و کسره اضافه کرده اند . کرامتی در تاریخ دلگشا به نام اِوز آورده است اما احتمالا منبع نداشته و از قاموس های موجودو در دسترس نام اوز را یافته است و این قبل از لغت نامه دهخدا بوده است. اسناد را که بررسی می کنیم در زمان نادر شاه افشار، اوز به صورت awaz نوشته شده است. در سر برگ تجارت خانه هایی که در بندرعباس یا بمبئی بوده اند به انگلیسی awaz نوشته شده یا گذرنامه هایی که درسال ۱۳۰۹ صادر شده به صورت awaz است .

صدیقی می افزاید: دکتر ارفعی نیز می گویند auvaja یک کلمه ایلامی است که در دوره پیش از هخامنشی بوده و این کلمه سیر تکاملی داشته و در خوزستان اهواز درست شده و در این منطقه اَوز از آن ساخته شده و احتمالا قومی از آن جا آمده، ساکن شده و اَوز را به وجود آوردند. وی می گوید البته می توان به عنوان غلط مصطلح از اِوز هم استفاده کرد.

صدیقی در مورد مطالعه تاریخی اوز به کتاب ویلیام فلور به دوران افشار و قیام مشایخ مدنی و کتاب جهانگشای نادری اشاره کرد. در خصوص موارد غیر مکتوب به قنات های انوه اشاره کرد و پژوهشگران می گویند سازه این قنات ها مربوط به دوران ساسانیان است. قلعه گبری مربوط به زرتشتیان موجود است و بعد از آن آثاری نداریم تا دوران تیموری که برکه سلفی باقی مانده است.

هادی صدیقی در پاسخ به پرسشی مبنی بر ارتباط اوز با گراش و سایر شهرهای همجوار گفت: در مورد ارتباط شهرهای اوز و گراش وسایر مناطق در دوران معاصر می توان از دوران قاجار بحث کرد . رقابت و همکاری در بین گراش و اوز و لار در آن زمان وجود داشته است که دوسویه است. در دوران ناصرالدین شاه قاجار که فتحعلی خان حاکم بوده ۲ اتفاق می افتد. دریک جا گراش و اوز کاملا متحد بوده و درجایی با هم می جنگند.در یک دوره اوزی ها از طریق مصباح الدیوان اوزی پیش ناصرالدین شاه می روند و حکم استقلال اوز را حتی مستقل از استان و ولایت فارس می گیرند. اما زمانی که بین گراش و لار چند سال بعد اختلاف پیش می آید اوزی ها در کنار گراشی ها کشته می شوند. یعنی دریک دوره ۳۷ ساله در مرحله ای با هم می جنگند ودر مرحله ای در کنار هم کشته می شوند و نشان دهنده آن بوده که داد وستد و حتی ازدواج بین گراش و اوز صورت می گرفته است.

خواجه پوردر مورد معرفی شخصیت های فرهنگی و فرهیخته ای که توسط صدیقی انجام گرفته پرسید که صدیقی پاسخ داد: بررسی شخصیت ها می تواند ما و جوانان را به خود باوری برساند و دراین مجال کوتاه برخی از آنان را به اختصار معرفی می کنم اما تاکید می کنم که افراد تاثیرگذار بیشتری وجود دارند.

مصباح الدیوان اوزی یکی از فرهیختگان است که به حکومت بندرعباس می رسد و پسرش مصطفی مصباح زاده که دکترای حقوق دارد به سناتوری می رسد و روزنامه کیهان را به کمک استاد فرامرزی تاسیس می کند. در زمان احمدشاه قاجار محمد امین کرامتی اوزی وکیل دعاوی بوده، بعد از بازگشت احمد شاه قاجار از اروپا و استقرار در بوشهر، خطابه ای قرائت می کند و در مورد کل ایران نظر می دهد و در خواست می کند افراد فاسد را کنار بزند وایران را متحول کند که نشان از اعتماد به نفس وی دارد.

صدیقی در مورد تحصیلکردگان و نخبگانی که که قبلا در عصر اوز معرفی کرده است می گوید: کل خانواده ارفعی سر آمد هستند و دکتر عبدالمجید ارفعی از انگشت شمارکارشناسان خط میخی ایلامی در جهان است. ایشان کسی است که اولین بار منشور کوروش را از روی اصل کتیبه به فارسی ترجمه کرده است. برادر ایشان دکتر حسام الدین ارفعی و دکترای فیزیک و استاد دوره دکترای فیزیک در دانشگاه صنعتی شریف هستند. ضیاء موحد معتقد است که دکتر حسام الدین ارفعی از سطح دکتر حسابی هم بالاتر هستند. دکتر احمد ارفعی استاد شیمی هستند که چند ابداع به نام خود ثبت کرده است.

مرحوم محمد زرنگار در سال ۱۹۳۴ از مدرسه انگلیسی فارغ التحصیل شده و کتاب حافظ را تصحیح می کند و مدتی سردبیر بخش فارسی صدای آمریکا بوده است. حاج شیخ دکتر حنیف فقیهی دکترای علوم اسلامی را ازدانشگاه الازهر مصر می گیرد واز اساتید دانشگاه شیراز بودند و مدتی در رادیو قاهره مجری بودند و برنامه هم داشتند.

فرزانه فرزین از اساتید کتابداری بودند و بخش مرجع کتابخانه دانشگاه شیراز به نام ایشان نام گذاری شده است. مرحوم دکتر محمد شریف کمالی انسان شناس بودند که از کتاب های ایشان در دانشگاه علوم پزشکی تدریس می شود. دکتر محمد رفیع محمودیان از دیگر اساتیدی هستند که در سوئد زندگی می کنند که کتب مختلف تالیف کرده اند و بر روی ادبیات مدرن نظریه دارند.

پروفسور محمد علی هوشیار که پدرشان یکی از بنیانگزاران مدارس اوز بوده و مدرسه هوشیار به نام وی است، دکترای ریاضی دارند و در دانشگاه آمریکا از اساتید دوره دکترای ریاضی هستند.استاد محمد رفیع ضیایی از اساتید برجسته کاریکاتور هستند که سال ها با نشریات مختلف گل آقا کار می کردند و چند کتاب آموزش کاریکاتور دارند و در مسابقات بین المللی از داوران کاریکاتور هستند. لاله ضیایی نیز دختر ایشان هستند که دراین زمینه ادامه کار می دهند.

دکتر حبیب الله فقیهی نژاد از فیزیکدانان کشور هستند که از بنیانگذاران بخش فیزیک در دانشگاه جندی شاهپور اهواز هستند و بیش از ۱۰ کتاب ترجمه کرده اند.

صدیقی زنان را از فعالان فرهنگی و اجتماعی اوز می داند و می گوید در اوز زنان بسیار فعالی داشته ایم. سیلوانا سلمانپور شاعر ساکن امارات یکی از آنان است و کار خوبی که انجام دادند آن بوده که موسس و بنیانگذار انجمن ادبی حافظ در دبی هستند و مرتب شب شعر ایرانی برگزار می کنند و مدتی نمایده نشریات و مدیر رادیو خودمونی در دبی بودند و با شاعران عرب نیز همکاری و ارتباط نزدیک دارند.

در زمینه موسیقی سنتی مهندس کیوان فرزین ، در حال حاضر مدیر مسئول و صاحب امتیاز مجله فرهنگ و آهنگ هستند که ساز تخصصی ایشان سنتور است و با اساتید بزرگی مانند علیزاده کار می کنند و مدیر برنامه های این استاد هستند. وی همچنین به معرفی شجاعت شفائی؛ آهنگساز و تنظیم کننده جوان اوزی پرداخت که تنظیم آهنگ های خوانندگان مشهوری مانند: رضا صادقی را به عهده دارد.

صدیقی درپاسخ به پرسشی در مورد نهادهای فرهنگی و اجتماعی مانند: عصر اوز و انجمن های خیریه و انجمن نسل پویا و .. گفت: برای نهادهای فرهنگی باید فلش بکی به گذشته زد. اوز هیچ وقت خان نداشته و داستان خان ورعیت نبوده و کلانتر داشته است. کلانترها نیز توسط جمعی از بزرگان انتخاب می شدند. در ۲۰ تا ۳۰ سال اخیر تشکل هایی به نام هیئت امنا انتخاب شدند و برای عرصه ی اجتماعی و عمرانی فعالیت می کردند.

این تشکل ها به تدریج وارد مباحث فرهنگی شدند و یکی از اولین نهادهای فرهنگی تشکیل نشریه عصر اوز بود که با حضور بالغ بر ۲۰ نفر تحت عنوان شورای سرپرستی به عنوان مدیر نشریه انتخاب شدند ودر دل آن کمیته های مختلفی مانند: بانو، نسل پویا، نیمکت، ورزش، ادبی، اجتماعی و.. به وجود آمد. کمیته بانو علاوه بر فعالیت در صفحات بانو تاسیس کتابخانه بانو وکودک ونوجوان از خدمات ماندگار آنان است و آموزش های مختلفی برگزار کردند و بعدها انجمن دوستدار کودک درست شد و اوز به عنوان شهر دوستدار کودک معرفی شد.

جوانان و دانشجویان نیز صفحه نسل پویا بعد انجمن نسل پویای پارس تشکیل دادند و مراسم تجلیل از راه یافتگان به مراکز آموزش عالی و امید به جوانان در سرلوحه کارشان قرار گرفت. نیمکت نیز ا دانش آموزانی تشکیل شده بود که دغدغه مسایل اجتماعی داشتند.

صدیقی افزود: در اوز انجمن های مختلفی مانند: خوشنویسی، عکاسی، فیلم،موسیقی و…..نیز ایجاد شده است. انجمن خوشنویسی تنها انجمن خوشنویسی است که در سطح بخش در کشور وجود دارد و اساتید به نامی در رده های عالی و ممتاز دارد. تشکیل موزه مردم شناسی از اقدامات موثری فرهنگی دیگری است که با همت مردم فرهنگ پرور اوز انجام شده است.

هادی صدیقی در ادامه توضیحی در مورد بزرگداشت مراسم دکتر ارفعی و افتتاح موزه مردم شناسی در هفتم و هشتم فروردین ۹۱ داد و افزود: مهندس بازرگانی مدیر موزه مردم شناسی اوز در سال ۹۱، روز هشتم فروردین را به نام روز اوز پیشنهاد داد که به تصویب شورای شهرسوم رسیده و از آن به بعد هرسال مراسم روز اوز برگزار می شود و امسال نیز پنجمین همایش روز اوز با حضور دکتر ارفعی برگزار گردید.