لابی و لابی گری چیست؟

فرهاد ابراهیم‌پور: در جامعه ما مدتهاست که از کلمه لابی و لابی گری در فرهنگ نوشتاری و مقالات و مطالب سیاسی و اجتماعی استفاده می‌شود. بیایید ببینیم این کلمه از کجا آمده است و چه معنی خاصی دارد و به چه جریاناتی و گروه هایی اطلاق می‌شود؟

* لابی (به انگلیسی: Lobby) به گروهی گویند که در اوضاع سیاسی کشوری از طرق مختلف قانونی سعی در اعمال نفوذ و پیشبرد دیدگاه خود را داشته باشد. لابی از کلمه Lobbyrun به معنی راهرو استخراج شده‌است (از این رو الفاظی مانند لابی هتل، لابی مجلس و…در اخبار و محاورات روزنامه‌نگاری به کار برده می‌شود). این واژه در ادبیات سیاسی به معنی اعمال نفوذ بر سیاست‌مداران به ویژه بر نمایندگان مجالس است. اولین بار کلمه لابی و لابی گری در فرهنگ سیاسی ایالات متحده آمریکا بکار گرفته شد.

لابی‌گری (به انگلیسی: Lobbying) یک عمل و حرفه ویژه است که منظور آن تلاش برای گسترش نفوذ یک دیدگاه و دیدگاه مشخص در دستگاه حکومتی یک کشور یا در افکار عمومی یا بر جریانات خاص در مواقع و موقعیت های خاص وحساس است.

پس با این تعریف از لابی و لابی گری می فهمیم که لابی گری در ماهیت خود بد نیست؛ بلکه نوعی گفتگو و رایزنی است برای رسیدن به اهداف  و منظور خاص؛ که در جریان آن یا فرد یا دسته و گروهی برای رسیدن به مقاصد خود از ان روش استفاده می‌کنند . از صحبت کردن و رایزنی با نماینده مجلس یا روسای حکومتی گرفته تا تاثیر گذاری بر مقامات و نهادی محلی و نیز تاثیر بر افراد و اقشار جامعه .

اینکه چرا لابی گری جای خود را به مدارج قانونی‌تر همچون گفتگوهای شفاف میدهد و فرد یا افرادی از جامعه علاقمند به گفتگوهای غیر آشکار هستند به این دلیل است که افکار عمومی مواج است؛ همسان نیست و در مواقع حساس دچار هیجان می‌شود و سطح دموکراسی نیز واقعی نیست و رسانه ها هم کمتر استقلال نوشتاری دارند و تا اندازه زیادی نیز گروه بندی شده عمل می‎کنند. و آنان نمی خواهند گروه های رقیب از اقدام آنها با خبر شوند پس لابی گر با توجه به این نکات درصدد برمی آید که نیت خودرا با افراد همسو در میان بگذارد و از آنها بخواهد در جهت منافع انها همسو شوند.

مثلا من قصد دارم در آینده یک جایی کسب شغل  کنم یا صاحب پست و مقامی بشوم یا خیلی ساده تر می‌خواهم در اداره ای استخدام شوم اما از عهده خودم برنمی آید و آشنایی هم نداشته ام بنابراین جستجو می‌کنم ببینم چه کسی بر آن رئیس یا فرد تاثیر دارد یا چه کسی میتواند این شغل را برایم فراهم کند و برای اینکار حاضر هستم مبلغی یا بقول معرف پول چایی هم بدهم. لابی گر که کارش همین است افراد همسو با خودش یا می شناسند یا از آشنایان نزدیک به مقصد کمک می‌گیرد تا آن فرد را به شغل و یا موقعیتی برساند. این مثال ساده ترین شکل لابی گری است که نه بر اساس لیاقت و تخصص افراد بلکه از طریق لابی گری ؛ طرف صاحب شغل یا موقعیت می‌شود در صورتی که افراد لایق زیادی هستند که بیکار مانده اند .

 در اعترافاتی که بارها و بارها از اختلاس‌گران در محاکمات شنیده ایم ؛ وجود این لابی و لابی گری بفور یافت میشود که چگونه افرادی در مقام و منسب خود با دریافت رشوه یا با بهره گیری از موقعیتی خاص قوانین را دور زده اند و افرادی را دور خود جمع کرده اند تا کار لابی گری برای آنها انجام بدهند.

البته این امر در موارد دیگری هم هست مثلا مجتمع یا مجموعه ای قرار است ساخته شود و برای ساخت آن مهندسان مختلفی هستند که این پروزه را بسازند و هر شرکت با روش خود وارد گفتگو میشود اما  دیده شده نهایتا کسی ساخت و ساز بعهده گرفته که یا  ارتباط خاصی با فرد مزبور داشته یا فردی آن وسط لابی گری کرده تا پروزه به او برسد البته این‌را نمی‌شود به همه نسبت داد اما وجود دارد .

 *در کشورهای بزرگ دنیا و بر اساس برآوردهای موجود نزدیك به ۲۰ هزار بنگاه لابی گری در قلمرو اتحادیه اروپا پا به پای جریان سازان سیاسی-اجتماعی و تصمیم سازان اروپایی فعالیت دارند و از این لحاظ بروكسل بعد از واشنگتن به عنوان دومین كانون مهم لابی گری در جهان شناخته می شود.

*بر اساس آمارها، شركت های بزرگ اروپایی سالانه نزدیك به یك میلیارد یورو (۳۳/۱ میلیارد دلار) برای مخارج لابی گری خود در اروپا هزینه كرده اند.*

* صهیونیسم و دلتمردان اسرائیل  یكی از مهمترین جریان های هدایت كننده لابی گری در دل اروپا و آمریکا به شمار می رود. منافع گسترده صهیونیست ها در اروپا سبب شده به طور مشخص جلوگیری از صدور یا تخفیف بیانیه ها و مصوبات سیاسی اتحادیه اروپا و تك تك كشورهای اروپایی برای محكومیت اقدامات ضد بشری اسراییل همچون كشتار و ویرانی سكونتگاه های فلسطینیان، و بسیج كشورهای اروپایی علیه مخالفان  دولت اسرائیل درجلب پشتیبانی رهبران اروپایی از سیاست ها و اهداف و منافع تل آویو در زمره مهمترین محورهای فعالیت لابی های صهیونیستی بوده است.و نتیجه آن تغییراتی است که طی چند سال گذشته در خاورمیانه می بینیم که چگونه مناسبات تغییر شکل داده است.

از آن‌جا که اهداف لابی گری ترجیع منافع شخصی بر منافع عمومی مردم است و آن‌جا که مصالح ملی قربانی مطامع افراد و گروه ها می‌شود روندی فساد آور؛  غیر اخلاقی  و منفعت طلبانه در پیش می گیرند  که در آن افراد و گروه های خاص برای رسیدن به منافع خاص خود یا گروه های دیگر وارد این رایزنی ها شوند.  بنگاههای اقتصادی بزرگ همواره در داد وستدهای خود باپیشی گرفتن از رقیب  یا له کردن کردن رقبا از اهرم لابی گری استفاده میکنند و پروایی ندارند که با بی آبروترین جریانها همصدا و هم نیت شوند.  

در خبرها مرتب می خوانیم که هر ماهه در آمریکا چندین کشت و کشتار به خاطر سلاح در مکانهای عمومی و در مدارس صورت می گیردو افراد زیادی کشته میشوند اما  لابی پرنفوذی مانند لابی فروش اسلحه برای جلوگیری از تصویب قوانین مربوط به محدود سازی خرید سلاح در این كشور نشان می دهد كه لزوم تامین منافع لابی ها تا چه حد می تواند منجر به زیر پا گذاشتن خیر و مطالبات عمومی شده و جان انسان ها را در جهت سودجویی روزافزون صاحبان ثروت، قدرت و نفوذ به خطر اندازد و مانع از تصویب قوانین می‌شوند

روشنگری برای شناحت مردم از  لابی ها و لابی گرها موجب اگاهی بیشتر از دلالان رایزنی می‌شود و خواهیم فهمید چه افراد یا کسانی با تشخص های فریبنده و تبلیغاتی دلالان رایزنی و لابی گری هستند تا منافع گروهی را به اعتبار برسانند یا علیه گروه دیگری به تبلیغات ناروا سخن برانند چرا که سود و منفعت لابی گرها به حیات سوداگران و مطامع آنها وابسته هاست. 

البته هر کشوری افرادیا گروه هایی دارد که در کشورهای دیگر برای آنها لابی گری می‌کنند از تاثیر گذاری بر مسایل سیاسی آن کشور تا دریافت اطلاعات در جهت منافع کشورمتبوع  در حوزه های مختلف اقتصادی و نظامی و… و این امر بین اکثر کشورهای دنیا هست و لابی ها چه خوب و چه بد در یک امر مشترک هستند و آن تاثیر گذاری و ایجاد موقعیت مناسب برای هدف مورد نظر است .

حال شاید از خود بپرسید آیا در منطقه خودمان نیز لابی گری هست ؟ پاسخ آن چندان دشوار نیست از اجماع افراد در دوره انتخابات مجلس تا اجماع در دوره های انتخاباتی  شوراهای شهر تا گزینش ها در بعضی از امور نشان از این لابی و رایزنی ها دارد و تفکیک های زمین و منابع طبیعی که گاها ناروا و بدون قانون انجام می پذیرد و….

همانطور که قبلا نیز گفته شد الزاما همه آنها مبنایشان فساد آوری نیست اما همه آنها در شکل گیری روندی که منجر به رسیدن به هدفی خاص هست  مشارکت هدفمند دارند.

جدا از گروه های مختلف و افراد مشخص ؛ رسانه های اجتماعی نقش مهمی در لابی گری داشته اند و نیز در روشن سازی و افشای لابی ها. در کشورهای بزرگی مانند آمریکا یا در اروپا و دیگر کشورها مطبوعات و رسانه ها توانسته اند با حمایت ضمنی از جریانی یا افشای جریانی به این لابی گری دامن زنند. این لابی گرها فقط در عرصه سیاست نیستند بلکه در پروژه های بزرگ اقتصادی و نظامی و کارهای خدماتی نقش بسیار تاثیر گذار دارند و عملا حوزه دلالی را به فرم جدیدی از مناسبات سوق میدهند تا مجموع امور برایند منافع آنها باشد .

این مطلب قصد ندارد به همه ابعاد لابی گری و گروه های لابی در سراسر جهان یا منطقه بپردازد که در این نوشتار کوتاه نمی گنجد بلکه شناختی کوتاه  بدست می دهد تا بعنوان شهروندان این مرز وبوم حوزه فکری خودرا در این عرصه را غنای بیشتری ببخشیم و بدانیم که چگونه لابی ها تاثیر مهمی در ایجاد موقعیت ها و بهره گیری از آن‌را دارند. آگاهی مردم و هوشیاری آنان موجب تصمیم های عاقلانه می‌گردد بشرطی که مفاهیم و مضامین این واژگان و اتفاقاتی که روزانه در سراسر جهان می افتد درک کنیم .

 فرهاد ابراهیم پور / ۲۸مرداد ۱۳۹۹

*آن‌جایی که چنین نشانی دارد ازمنابع اینترنتی بهره گرفته شده است.