نقدی بر مقاله پرسه یا تعزیه؟ به قلم فرهاد ابراهیم پور

پس از انتشار مقاله پرسه یا تعزیه؟ نوشته خانم فهیمه ملایی در پایگاه اوز امروز، آقای فرهاد ابراهیم پور مدیر وب سایت اوز استارز نقدی بر این مطلب در وب سایت اوز استارز نوشته اند. ضمن تشکر از خانم ملایی و آقای فرهاد ابراهیم پور عین آن متن جهت اطلاع خوانندگان و درراستای باز شدن فضای نقد محتوایی مطالب منتشر می گردد.

مطلبی از سر کار خانم فهیمه ملایی در وب سایت اوز امروز تحت عنوان پرسه یا تعزیه ؟ منتشر شده که ضمن احترام به نگارنده متن لازم دانستم چند نکته در این باب یاد اور شوم

1. در اوز وکلا بخش اوز بانوانی که به مسائل اجتماعی بپردازند ودستی در نوشتن داشته باشند متاسفانه بسیار اندک هستند و ان اندک نیز خیلی کم می نویسند وکمتر مطالب انها مورد محک وتفسیر ونقد قرار گرفته است . خانم ملایی از جمله ان اندک افراد هستند که گاها مطالبی مینویسند واز این حیث می باید اورا ستود که می نویسند هر چند که دران ایرادی باشد .  نقد وبررسی اکنون من در حمایت از نوشتن و در جهت تقویت  امثال ایشان در این راستا می باشد

2. از اینکه خانم ملایی دوست دارند واژگان اوزی را پاس دارند ونگذارند این واژگان زیبا به مرور زمان مشمول فراموشی شود باز جای قدردانی دارد

3. پالایش وهم پوشانی زبانی یا عبور از زبانی به زبان دیگر کاری بس دشوار وبه تلاش فرهنگی نیاز دارد که ان هم احتیاج به سالیان درازی دارد . تازه باید همه ملزومات این وان زبان واز جمله پذیرش مخاطب در نظر اورد

4. زبان فارسی ما ایرانی ها بیش از همه تحت تاثیر فرهنگ ولغات عربی قرار گرفته است وشاید بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد واژگان وکلماتی که روزانه در نوشتار وگفتار استفاده میکنیم یا ریشه عربی دارند یا اساسا خود عربی هستند . شما به این نوشته خودتان در زیر نگاهی بیاندازید تا ببینید در یک  جمله چند واژه عربی بکار گرفته اید /

اصولا بعضی مواقع کلماتی است در فعالیت های روز مره در گویش عامیانه استفاده می کنیم  که به مرور/ /جزو عادات و در کل باورهایمان به حساب می آید

می بینید که چندین کلمه عربی در یک نوشته کوتاه به کار برده شده است . من با این جمله ومتن شما که در قسمتی از مطلب هست موافقم که گفته اید :

خوب چه اشکال دارد اگر بگذاریم تعزیه به جای خود و گفتن از واژه “پُرسه” در گویش محلی و مجلس ترحیم و ختم هم در موقعیت خود ثابت باشد ؟؟!

 اری این نظر شما کاملا به جا ومنطقی است و در تائید حرف وباور شما ؛ چقدر خوب است که ما اوزیها با هم اوزی صحبت کنیم ودر جایی که کلمات به جا ودرست اوزی داریم چرا کلمه ای از زبان دیگری به عاریت بگیریم .

خانم ملایی برای اثبات موضوع مد نظر به دلایلی رجوع کرده اند که چندان محکم نیست  کلمه عزا همان زاری وسوگواری است واز زبان عربی وارد زبان ما شده است ونسبت دادن ان فقط به مراسم اربعین  ومحدود کردن ان در سوگواری شهدای کربلا  معقول نیست چون زبان عربی قبل از این حادثه هم سوگواری را عزا می نامیدند واکنون نیز عزا میگویند وتعزیه نیز چنین است

پرسه که مورد استفاده اوزیها برای مراسم سوگواری است نیز از پرسیدن وجویای احوال کسی شدن می اید واتفاقا کمتر از تعزیه با مراسم سوگواری مترادف است هر چند به ان نزدیک است

.

مثال های زیر در فرهنگ لغات دهخدا که معتبر ترین لغت نامه بین ما ایرانی هاست گواه این امر است که در زیر بدان اشاره شده است

عزا. [ ع َ ] (ع اِ) ماتم . مصیبت . تعزیت . زاری . سوکواری . سوک . (ناظم الاطباء). صبر بر مصیبت و صبر کردن و در آن استقامت ورزیدن و

عزا داشتن . [ ع َ ت َ ] (مص مرکب ) ماتم داشتن پس از مرگ کسی . (فرهنگ فارسی معین ). سوکوار بودن .

عزا گرفتن . [ ع َ گ ِ رِ ت َ ] (مص مرکب ) زاری و شیون کردن و به حالت ماتم زدگان درآمدن و برای سوک و مصیبت لباس سیاه در بر کردن . …

تعزیه . [ ت َ ی َ ] (اِ) تعزیت . تعزیة. سوگواری . عزاداری : امیرعضدالدوله در… وفات یافت … و امیرالمؤمنین … در حراقه بر روی دجله…

تعزیه دار. [ ت َ ی َ / ی ِ ] (نف مرکب ) برپادارنده ٔ تعزیه و روضه خوان . (ناظم الاطباء). و رجوع به تعزیه شود.

پرسه . [ پ ُ س َ / س ِ ] (اِمص ) پرسیدن و احوال برگرفتن و به عیادت بیمار رفتن باشد. (برهان ). پرسش و تفقد. (رشیدی ) : صحت ارخواهی در ا…

 رضا شاه دوست داشت  بسیاری از کلماتی که از زبان عربی بزبان فارسی راه پیدا کرده منسوخ کند و حکایت می کنند که :

روزی ازطرف رییس اداره حمل ونقل نامه ای برای رضا خان آمد رضا خان به محض بازکردن نامه چشمش به عبارت رییس اداره حمل و نقل افتاد با خود گفت اگر همین طور پیش برود زبان فارسی منقرض می شودگفت این عبارت که حتی یک کلمه فارسی اصیل هم ندارد رییس که عربی، اداره عربی ،حمل و نقل عربی، وبعد از دیدن این عبارت دستورداد تمام از جمله مقامات کشوری فارسی اصیل حرف بزنند از جمله گفت به جای عبارت رییس اداره حمل و نقل باید بگویید سرنشین گردکی آورد و بردسیخکی

که به جای رییس از سرنشین استفاده شده که به معنای جلودار است و درفارسی اصیل برای راننده خودرو و …استفاده می شود

به جای اداره که از دایره گرفته به فارسی اصیل می شودگردک

به جای حمل و نقل در فارسی اصیل باید گفت آورد و برد و چون حمل ونقل دریک خط انجام می شود وسیخ در فارسی به معنای خط است می شود آورد و برد سیخکی

خوب ملاحظه کنید از یک جمله رئیس اداره حمل ونقل وتبدیل ان به فارسی اصیل چی در امد شد سرنشین گردکی اورد وبر سیخکی . البته در ان زمان کلمات وجملات دیگری نیز تغییر کرد که مناسب بود وبه مرور زمان در مردم جا افتاد . مثلا هواپيما رو به جاي طياره مورد استفاده قرار دادن و خيلي خوب گرفت يا مثلا بيمارستان به جاي مريض خانه .